Zo spreekt Ap de Vries, directeur van de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB), in een interview op Radio 1 van een sigaar uit eigen doos. De Vries: ‘Wij zijn blij dat de staatssecretaris samen met ons de verantwoordelijkheid wil nemen de bibliotheek toekomstbestendig te maken, maar er zit ook een “maar” aan, want de financiering ervan is eigenlijk een sigaar uit eigen doos. De staatssecretaris haalt dat geld namelijk uit het Gemeentefonds van het bedrag dat gebruikt wordt om op gemeentelijk niveau de bibliotheken te financieren. We willen zelf als bibliotheken mee kunnen bepalen wat er precies wordt gekocht aan e-books en hoe hoog het bedrag moet zijn dat we daarvoor nodig hebben; dat dat niet alleen door het ministerie bepaald kan worden. Het is belangrijk dat er met de uitgevers een regeling komt voor de licenties om e-books uit te lenen. Voor papieren boeken is dat nu al goed geregeld in de wet, waarbij uitgevers en auteurs een billijke vergoeding krijgen. Voor e-books is dat nog niet geregeld.’ De Vries benadrukte in het gesprek dat de landelijke digitale en de plaatselijke fysieke bibliotheek samengaan, dat het 'en/en' is. Hij spreekt niet graag van één landelijke digitale bibliotheek. De e-books worden gewoon uitgeleend door de 168 plaatselijke bibliotheken met hun bijna 1000 vestigingen, aldus De Vries, waarbij de achterliggende infrastructuur landelijk geregeld is. De lokale bibliotheekvestiging blijft ook nodig voor ‘ontmoeting en debat’, zo stelt hij. De landelijke digitale bibliotheek mag niet ten koste gaan van de lokale fysieke bibliotheken.

Tegenover de Wereldomroep zegt Francien van Bohemen, beleidsmedewerker van de VOB, het ook belangrijk te vinden dat Nederlanders in het buitenland toegang hebben tot de digitale bibliotheek. ´We hadden er nog niet aan gedacht, maar we vinden wel dat Nederlanders in het buitenland ook toegang zouden moeten kunnen krijgen. Juist het feit dat je op afstand e-books kunt lenen, is het voordeel van een digitale bibliotheek. We gaan er dus naar kijken,´ aldus Van Bohemen. Ze voegt er aan toe: 'We moeten zorgen dat zoveel mogelijk uitgevers meedoen, dat de vergoedingen voor hen en voor de auteurs van de boeken worden geregeld. En dit allemaal in de loop van 2012. Wij gaan als een speer aan het werk.'

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stet in een reactie:  'Het Rijk krijgt als gevolg van de nieuwe taakverdeling ook verantwoordelijkheid voor de financiering van de inkoop van e-content, waaronder e-boeken. Op dit moment zijn de gemeenten en de lokale bibliotheken op grond van de Bibliotheekcharter 2010-2012 daarmee belast. Hiervoor komt een uitname uit het gemeentefonds. (...) De VNG kan zich goed vinden in de nieuwe taakverdeling tussen de overheden en stemt in met een uitname uit het gemeentefonds in verband met de centralisatie van de inkoop van e-content. De VNG gaat er vanuit dat dat niet ineens gebeurt, maar dat het een groeipad volgt gelijk opgaand met de ontwikkeling van het aanbod. Over de hoogte van het plafondbedrag en het groeipad vindt overleg plaats met het ministerie van OCW.'

 Tegenover Boekblad (inloggen nodig) stelt Hans van Velzen directeur van de OBA en voorzitter van de Stuurgroep e-books openbare bibliotheken, dat het goed is dat het Rijk geld vrijmaakt voor de digitale bibliotheek, maar dat de uitname uit het Gemeentefonds wel een risico met zich meebrengt. Er bestaat de kans dat gemeenten nu gaan korten op hun subsidie aan de bibliotheek. 'Ze merken dat ze minder uit het Gemeentefonds krijgen, en zien ook hoe dat komt. Ze weten zelfs precies hoeveel, iets minder dan een euro per inwoner. Als Amsterdam dat een op een op mij gaat verhalen krijg ik 700.000 euro minder,' zo wordt Van Velzen in Boekblad geciteerd. Dat geld komt dan weliswaar ten goede aan de landelijke digitale bibliotheek, maar de consequentie is wel dat gemeenten en bibliotheken op plaatselijk niveau minder keuzevrijheid hebben in waar ze hun geld aan besteden: ‘Het is dus wel een ingreep.’
Een ander probleem is volgens Van Velzen ook dat de beschikbaarheid van digitale boeken nog erg beperkt is. Van Velzen pleit voor een aanpassing van de Auteurswet. Nu is daarin alleen geregeld dat bibliotheken boeken mogen uitlenen en daar een redelijke vergoeding voor betalen. Hij wil toe laten voegen dat dat ook geldt voor digitale boeken.

Volgens Boekblad is de verkennende fase in de gesprekken tussen de Stuurgroep e-books en GAU en KBb voorbij en wordt er nu gesproken over bedragen en termijnen.
De GAU praat met de bibliotheken over een pilot in het kader van de digitale bibliotheek. De GAU heeft samen met de KBb beschreven waar het Digitaal Platform van de uitgevers en boekhandels aan moet voldoen. GAU-secretaris Paula Vrolijk gisteren tegenover Boekblad (inloggen nodig):  ‘Eén van de eisen is dat het systeem het mogelijk moet maken dat consumenten een boek tijdelijk ter beschikking gesteld krijgen. Het platform moet het mogelijk maken dat e-boeken geleverd worden aan zoveel mogelijk kanalen. Daarbij bepaalt de uitgever aan wie hij welke titels wil leveren en tegen welke voorwaarden. We zijn met de bibliotheken in gesprek over een pilot om een aantal e-boeken tijdelijk ter beschikking te gaan stellen.'
Ook Susan Breeuwsma van uitgeversgroep WPG (o.a. Arbeiderspers, Bruna, Bezige Bij) ziet  kansen om de landelijke digitale bibliotheek aan het Digitaal Platform te koppelen: ‘De technische achterkant ligt er dan. Zodra er goede afspraken zijn tegen welk tarief, voor welke periode en welke producten, moet er voortgang geboekt kunnen worden.’

In een column in Binnenlands Bestuur nr 49 (zie pagina 17) stelt Jan Verhagen, werkzaam geweest bij de Raad voor de gemeentefinanciën en volgens Binnenlands Bestuur de gemeentelijke specialist in het gemeentefonds, dat de bibliotheken en gemeenten eigenlijk helemaal niet willen dat er geld voor e-books uit het Gemeentefonds genomen wordt. 'Als ze wel zo veel geld aan e-books zouden willen uitgeven, dan zouden ze dat allang doen!', aldus Verhagen. Hij stelt zich de vraag waarom beide partijen dan toch akkoord zijn gegaan met het plan van de minister. 'De VNG heeft daar wel een overweging bij. De VNG wil dat de staatssecretaris de servicekosten van de landelijke infrastructuur van bibliotheken blijft dragen na afloop van het "Bibliotheekcharter 2010-2012". De staatssecretaris had blijkbaar gedreigd die kosten niet meer te dragen als de gemeenten niet zouden instemmen met zijn e-bookplan. En de Vereniging openbare bibliotheken heeft daar een soortgelijke overweging voor. De Vob wil dat de staatssecretaris 18 miljoen euro blijft uitgeven voor bibliotheekvernieuwing. Van dat geld wordt de gezamenlijke "digitale bibliotheek" betaald. De staatssecretaris had blijkbaar gedreigd die kosten niet meer te dragen als de bibliotheken niet zouden instemmen met zijn e-bookplan,' aldus Verhagen. 'Chantage is een groot woord, dus laten we zeggen dat beide belangenverenigingen zijn gezwicht voor druk en dreigementen van de staatssecretaris,' zo besluit hij zijn column.


Zie ook het verslag van de ledenvergadering van de VOB.