Het experiment wordt uitgevoerd in samenwerking met onderzoekers van het Meertens Instituut en de Universiteit Antwerpen. Het Nederland Leest-experiment draait om het brein van de robot, ook wel kunstmatige intelligentie genoemd. 'De onderzoekers hebben deze kunstmatige intelligentie speciaal gevoed met een bibliotheek aan literatuur: tienduizend Nederlandstalige boeken die totaal een miljard woorden bevatten. Hierdoor kan tekst worden geproduceerd die een algemeen taalmodel overstijgt en echte literatuur wordt,' aldus de CPNB in een persbericht.

Een heel boek kan door de robot nog niet geschreven worden, maar een aantal alinea’s lukt al wel.
Dr. Folgert Karsdorp van het Meertens Instituut:stelt in het persbericht: 'Het is fascinerend te zien wat voor mooie en spannende zinnen er nu al uit ons experiment rollen. Het experiment roept ook interessante vragen en dilemma’s op zoals: wat is creativiteit en wat is authenticiteit? Wat is de rol van de menselijke auteur en hoe kan kunstmatige intelligentie gebruikt worden als hulpmiddel bij het schrijven? Deze nieuwe technieken zijn vergelijkbaar met de uitvinding van de elektrische gitaar: die bestond al voordat Jimi Hendrix virtuoze solo’s speelde, en net als met de elektrische gitaar moeten we nog ontdekken hoe deze taalmodellen "bespeeld" moeten worden om tot nieuwe literatuur te komen.'

Om de robot aan het werk te zetten dienen enkele beginwoorden van een zin ingevoerd te worden, waarna de robot met een paar suggesties komt. Uit die suggesties kan Giphart er een kiezen die eventueel nog wat aanpast kan worden, om zo uiteindelijk tot een heel verhaal te komen. De robot put daarbij uit de literaire kennis die hij heeft opgedaan door het bestuderen van de tienduizend e-books die de wetenschappers hebben ingevoerd en maakt nieuwe woorden en zinnen op basis van die kennis. Folgert Karsdorp van het Meertens Instituut stelt in het Algemeen Dagblad (AD):: 'Je moet het een beetje vergelijken met een synthesizer. Je hebt een aantal knoppen waarmee je je eigen mix kan maken. Als je Giphart en Asimov wilt mixen, kan dat ook. Misschien krijg je dan wel een verhaal over robots die seks hebben, je weet het niet.' Volgens Karsdorp roept het experiment ook de vraag op hoe eigen de stijl van een schrijver straks nog is. Hij hoopt dat de robot uiteindelijk een handig hulpmiddel wordt voor schrijvers. Niet alleen literair, maar wellicht ook voor een groter publiek. 'Dat laatste is niet de eerste opzet, maar ik zie het wel voor me. Hoe handig is het om zo'n robot in te zetten bij het schrijven van een sollicitatiebrief? Dat zie ik zeker gebeuren,' aldus Karsdorp in het AD.

Ronald Giphart gaat de komende maanden aan de slag met de robot, met als streven in november een verhaal afgerond te hebben dat gepubliceerd kan worden bij het geschenkboek van Nederland Leest: Ik, robot van Isaac Asimov. Giphart over het experiment: 'Het is enorm spannend wat voor verhaal we samen gaan schrijven. Normaal gesproken verzin ik zelf het plot, werk ik de karakters uit en zoek de woorden. Nu gaat de robot me daarbij helpen. Ik ben de baas, maar hij doet het werk!'

De campagne Nederland Leest staat dit jaar in het teken van het thema robotica. Het motto van de editie van 2017 luidt daarom: 'Nederland Leest de toekomst'. Bibliotheekbezoekers krijgen het boek Ik, robot van Isaac Asimov cadeau. De campagne loopt van 1 tot en met 30 november 2017. In die periode zal Ronald Giphart ook als ambassadeur van de campagne optreden en bibliotheken door het hele land bezoeken.
Er zal dit jaar, net als vorig jaar, ook sprake zijn van een Nederland Leest Junior-editie. Tijdens deze juniorcampagne staat het boek Cyberboy van Tanja de Jonge centraal. Het boek zal in november beschikbaar zijn voor scholieren in de leeftijd van 10 -14 jaar – van groep 7 op de basisschool tot en met 2 vmbo. Naast de kerntitel Cyberboy verschijnt er een gevarieerde leeslijst passend bij het thema en een handleiding voor leesconsulenten, aldus de CPNB. Tanja de Jonge combineert haar schrijverschap met haar baan als educatiespecialist bij Bibliotheek Hoorn.

Nederland Leest wordt dit jaar voor de twaalfde keer georganiseerd. Tijdens deze nationale leescampagne staat één boek centraal dat door de deelnemende openbare bibliotheken gratis wordt uitgedeeld aan leden en niet-leden. Achterliggend idee is dat er rond het desbetreffende boek debat ontstaat.