Uit vandaag door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bekendgemaakte cijfers blijkt dat het aantal uitleningen en leden van de openbare bibliotheken in 2016 verder is gedaald. Het aantal uitleningen van e-books is wel toegenomen. Voor de e-books constateert het CBS zelfs een sterke toename van 74 procent ten opzichte van 2015.
Uit de cijfers van het CBS en de Koninklijke Bibliotheek (KB) blijkt onder andere dat het aantal utleningen van fysieke materialen met bijna 5 miljoen is teruggelopen, van ruim 78 miljoen in 2016 naar ruim 73 miljoen in 2016 (waarvan 68,5 miljoen boeken en bijna 5 miljoen AV-materialen). De daling van het aantal uitleningen doet zich zowel voor bij de volwassenen (van 35.510.000 naar 32.674.000) als bij de jeugd (van 37.218.000 naar 35.793.000). Het CBS meldt in
een persbericht naar aanleiding van de daling van de uitleencijfers onder andere: 'Het aantal uitleningen van fysieke boeken is sinds het einde van de jaren tachtig met 100 miljoen afgenomen en daarmee meer dan gehalveerd. Deze ontwikkeling moet in het licht gezien worden van de veranderingen in de tijdsbesteding. Uit het vijfjaarlijkse
tijdsbestedingsonderzoek (pdf) van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat het lezen van gedrukte media sinds begin jaren negentig aan populariteit inboet. In dezelfde periode nam het gebruik van computer en internet toe.'
Het aantal uitleningen van e-books laat een sterke stijging zien. In 2016 werden in totaal 2,8 miljoen e-books uitgeleend via de online Bibliotheek, een toename van 74 procent ten opzichte van 2015. Daarvan kwamen 2,5 miljoen uitleningen voor rekening van volwassenen en voor de jeugdtitels werden 274.000 uitleningen geregistreerd (een stijging van 90 procent ten opzichte van 2015). VakantieBieb was in 2016 minder populair dan het jaar ervoor. Het gebruik van e-books via dit kanaal daalde met 15 procent tot 1,9 miljoen. 'Het aantal bibliotheekleden met een gebruikersaccount voor de online Bibliotheek is in 2016 toegenomen tot 344 duizend. Van hen hebben zes op de tien in 2016 actief gebruikgemaakt van het aanbod van de online Bibliotheek. Dit komt neer op 5,5 procent van de 3,7 miljoen bibliotheekleden,'
aldus het CBS, dat verder met betrekking tot de uitleningen van e-books stelt: 'Het aantal uitleningen van e-books neemt snel toe maar steekt nog schril af tegen de ruim 68 miljoen uitleningen van fysieke boeken door de openbare bibliotheken of de ruim 40 miljoen
verkochte fysieke boeken en e-books.'
Het totale aantal leden vertoont een lichte daling, van 3.784.000 in 2015 naar 3.722.000 in 2016. Het aantal jeugdleden blijft gelijk aan 2015 (2.306.000), terwijl het aantal volwasssen leden een daling te zien geeft van 1.478.000 naar 1.416.000 in 2016.
Vorig jaar constateerde het CBS voor 2015 overigens nog een
stabilisering van het totale aantal leden (gelijkblijvend rond de 3,8 miljoen).
'Met een gratis lidmaatschap voor jongeren, campagnes als BoekStart en de Bibliotheek op school, wordt het bibliotheeklidmaatschap voor deze doelgroep aantrekkelijk gemaakt en onder de aandacht gebracht van kinderen en hun ouders,' aldus het CBS als verklaring voor de stabilisering van het aantal jeugdleden
Sinds enkele jaren meldt het CBS ook cijfers over het aantal door bibliotheken georganiseerde activiteiten op gebieden als educatie, laaggeletterdheid en basisvaardigheden. In 2014 waren dat er, volgens het CBS, ruim 72.000 (72.422), in 2015 ging het om ongeveer 81.500 activiteiten en in 2016 zou dat aantal gestegen zijn tot ongeveer 97.000 jaarlijks door bibliotheken georganiseerde activiteiten, wat neerkomt op jaarlijks gemiddeld bijna 650 activiteiten per bibliotheekorganisatie.
Ook het aantal personeelsleden liet een daling zien, van 6813 in 2015 naar 6639. Het zit daarmee onder het niveau van 2013, toen het aantal personeelsleden na een
jarenlange daling uitkwam op 6695 (was 9110 in 2008). Die teruggang leek in de jaren 2014-2015
tot staan te zijn gebracht.
Het totaal aan subsidies daalde van bijna 429 miljoen in 2015 naar ruim 418 miljoen euro in 2016 (in het 'topjaar' 2010 ontvingen de bibliotheken gezamenlijk nog ruim 473 miljoen aan subsidie). Daarvan kwam 406,8 miljoen van gemeenten (was bijna 415,3 miljoen in 2015). De provinciale subsidies geven een daling te zien van 10 miljoen in 2015 naar 9,3 miljoen in 2016 (overigens is dat wat de provincies rechtstreeks aan bibliotheken gaven, niet hun bijdrage aan PSO's). Bibliotheken ontvingen in 2016 62,6 miljoen euro aan inkomsten van gebruikers.
De door het CBS bekendgemaakte cijfers zijn door de KB verzameld via het
Bibliotheekonderzoeksplatform (BOP). De KB verzamelt zo gegevens van lokale bibliotheken, provinciale bibliotheekinstellingen en de online Bibliotheek. Deze gegevens worden door het CBS gecontroleerd op betrouwbaarheid en validiteit en door de KB aan de minister van OCW geleverd ten behoeve van beleidsontwikkeling.