De komende drie (werk)dagen stellen we de genomineerden voor de categorie Beste Bibliotheekproject uitgebreider aan u voor. Dit gebeurt in willekeurige volgorde.
Komende dinsdag zullen dan de genomineerden voor de Persoonlijkheidsprijs uitgebreider voorgesteld worden, onder andere ook in de vorm van korte filmpjes waarin zij zichzelf presenteren. Daarbij zal tevens de mogelijkheid geboden worden te stemmen op uw persoonlijke favoriet.
Vandaag beginnen we in de categorie Beste Bibliotheekproject met de Zeeuwse ColumBus.
De Zeeuwse
ColumBus gooit internationaal hoge ogen, zo bleek in augustus tijdens het
Mobile Library Festival in Finland. Maar ook de Nederlandse basisscholen op het Zeeuwse platteland zijn in hun sas met de ultramoderne onderwijsservicebus.
Het idee om een bibliotheekbus speciaal voor het onderwijs te ontwikkelen, komt van de provincie Zeeland, vertelt Antoinette van Zanten, hoofd Algemene Dienstverlening Zeeuwse Bibliotheek. ‘We kennen hier al sinds 2005 de Biblioservicebus. Deze biedt niet alleen gelegenheid tot het lenen van boeken, maar heeft ook een pinautomaat aan boord, een oplaadpunt voor de OV-chipkaart, een postagentschap, een aanbod van de kunstuitleen, een WMO-loket. Bovendien neemt de bus informatie mee van allerlei organisaties. Zo draagt deze bus bij aan het in stand houden van voorzieningen in de kleine kernen op het platteland. Op een gegeven ogenblik kwam vanuit de provincie het verzoek om ook een dergelijke innovatieve bus te ontwikkelen voor plattelandsscholen, om zo een bijdrage te leveren aan de onderwijskwaliteit. We hadden er direct oren naar, maar wilden eerst onderzoeken wat de behoeften in het onderwijs zijn. Daarom heeft Longus voor ons gesproken met schooldirecties en -bestuurders. Bureau Onwijs sprak met de leerkrachten. Uit deze marktonderzoeken bleek dat scholen inderdaad graag een breder aanbod zouden willen afnemen, maar dan wel afgestemd op de kerndoelen van het onderwijs.’
Digitale spelletjestafel
Met deze informatie in het achterhoofd, ontwikkelde de Zeeuwse Bibliotheek de
ColumBus: een onderwijsservicebus die thematische ondersteuning geeft aan het basisonderwijs en die ook veel activiteiten aanbiedt op het gebied van mediawijsheid. Zeven pilotscholen werkten intensief mee aan de programmering. ‘Samen hebben we een aantal thema’s vastgesteld, zoals energie, water, de burgerlijke stand, pesten’, zegt Van Zanten. ‘Deze zijn en worden nader ingevuld met steun van een groot aantal organisaties, waaronder de Zeeuwse kerncentrale, Bureau Halt, GGD, Centra voor cultuureducatie, Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, het Regionaal Pedagogisch Centrum Zeeland, Onderwijsbibliotheekdienst, het Zeeuws Museum, Zeeuws Archief, Centrum voor Natuur- en Milieueducatie, de Zeeuwse Muziekschool en Waterschap de Scheldestromen. Zij leveren ons hun thematische materialen of ontwikkelen die speciaal voor de
ColumBus: digitale content, lespakketten, presentatiematerialen. Ook zijn in de bus zes pc’s en een digitale
surface tafel van Microsoft geïnstalleerd. Op die tafel kan materiaal van de participerende organisaties worden getoond. Maar leerlingen kunnen er bijvoorbeeld ook rekenspellen op doen. Daarnaast kunnen ze nog altijd in de bus terecht voor het lenen van boeken.’
Skoolzone
De
ColumBus, een trekker met een 11,5 meter lange trailer erachter, is sinds 14 maart op de Zeeuwse wegen te vinden. De bus bezoekt structureel 25 basisscholen op het platteland boven de Westerschelde. ‘Bij de zeven pilotscholen blijven we een dagdeel staan, bij de andere scholen iets korter’, vertelt Van Zanten. ‘De kinderen komen per groep naar de bus; elke groep heeft een eigen programma. De onderbouwleerlingen worden bijvoorbeeld voorgelezen, de middenbouw werkt aan het diploma
Veilig internet van Kennisnet en de bovenbouw is bezig met
Skoolzone, het programma dat ondersteuning biedt bij het maken van werkstukken. Per keer kunnen er ongeveer twintig leerlingen tegelijkertijd in de bus terecht. Ze komen altijd met plezier, zo hebben we gemerkt. Ook leerkrachten en schooldirecteuren zijn heel erg enthousiast en vinden dat de bus echt een meerwaarde heeft.’
In de
ColumBus zijn altijd een bibliotheekmedewerker en chauffeur aanwezig om docenten en kinderen te helpen. In totaal werken zes chauffeurs en zes informatiemedewerkers afwisselend op de bus. Zij zijn of worden allemaal bijgeschoold in thema’s als mediawijsheid, didactische vaardigheden en de kerndoelen van het basisonderwijs.
Ook voor volwassenen
Met de scholen wordt vooraf een jaarprogramma gemaakt, waarin staat wanneer zij aan welk thema aandacht besteden. ‘Daar kun je de bus dan op inrichten’, zegt Van Zanten. ‘Bovendien kun je bijvoorbeeld sprekers uitnodigen om over het thema een presentatie te houden. Dankzij verrijdbare kasten kan de bus namelijk ook voor lezingen of exposities worden gebruikt. Na schooltijd rijden we de schoolboeken eruit en het aanbod voor volwassenen erin. Want de
ColumBus is er ook om de leefbaarheid in de kleine kernen te vergroten. Dankzij de bus komen de producten en diensten van een groot aantal organisaties naar de mensen toe.’ Het volwassenenaanbod richt zich op actuele, maatschappelijke, technologische, culturele en educatieve thema’s.
Naar verwachting zullen jaarlijks ongeveer 30.000 mensen de
ColumBus bezoeken, zowel volwassenen als kinderen. Het is de bedoeling dat zo’n 30% van de inwoners uit het werkgebied uiteindelijk gebruik zal maken van de bus. De gemeenten huren de bus in voor de scholen (overdag) en voor volwassenen (’s avonds, op een centraal punt).
Koploper
Van 11 t/m 13 augustus 2011 was de
ColumBus in het Finse Turku voor het
Mobile Library Festival. ‘Aanvankelijk zag het ernaar uit dat ik alleen zou gaan, maar dankzij een bijdrage van de bouwers, de architect van de bus en de leverancier van de truck zijn we uiteindelijk met vier medewerkers in Finland geweest’, vertelt Van Zanten. ‘Daar werden de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van mobiele bibliotheken gepresenteerd door zestien landen, waaronder Rusland, Groot-Brittannië, China, Spanje, Duitsland, Portugal en de Scandinavische landen. Toen werd wel duidelijk hoezeer wij vooroplopen met onze
Biblioservicebus en de
ColumBus. Sommige landen experimenteren wel met het aan boord brengen van andere voorzieningen, maar bibliobussen met een op de wensen van scholen afgestemd aanbod zijn we niet tegengekomen. De belangstelling voor onze bus was dan ook groot. Ik denk zeker dat we anderen in Europa geïnspireerd hebben.’
Voor een fotoserie van de ColumBus, zie
hier.
Voor een slideshow met foto´s van de ColumBus,
zie hier.
Tekst: Femke van den Berg
Foto's: Gerrit Serné