De kiem voor het samenwerkingsproject werd al jaren geleden gelegd, vertelt Anita Ruder (coördinator pr en communicatie bij KopGroep Bibliotheken). ‘Ooit hebben we in de Boekenweek een wedstrijd gehad, waarin mensen konden testen hoe literair onderlegd ze waren. Voor die wedstrijd hebben we destijds journaliste Petra Bies van het Noordhollands Dagblad uitgenodigd. Zij won en vanaf dat moment was er regelmatig contact tussen bibliotheek en krant. Zo hebben we een aantal keer samen dicteewedstrijden georganiseerd, in navolging van Het Groot Dictee der Nederlandse taal, dat toen al behoorlijk populair was. Ook onze jaarlijkse dicteewedstrijd werd een succes. Maar de lol ging eraf toen bleek dat de wedstrijd steeds vaker gewonnen werd door wat wij “dicteenomaden” noemden: semiprofessionals die van dictee naar dictee trokken om er de prijzen in de wacht te slepen.’

Brainstorm
Bibliotheek en krant besloten het daarom over een andere boeg te gooien. ‘We wilden het wat breder trekken’, zegt Ruder. ‘Waarom focussen op alleen dictee als je rondom taal nog zoveel andere leuke dingen kunt doen?’ Een brainstormmiddag met collega’s uit de regio leidde in 2010 tot het idee om een Taal10Daagse te organiseren. Mannes Westra, directeur van KopGroep Bibliotheken, deed het plan uit de doeken in het directeurenoverleg SOOB en al snel sloten alle bibliotheken van boven het Noordzeekanaal zich erbij aan: Bibliotheek IJmond, Bibliotheek Heiloo, WEB bibliotheken, Bibliotheek Waterland, Bibliotheek Hoorn, Bibliotheek WFO, Bibliotheek Bergen en Bibliotheek Kennemerwaard. ‘Een aantal enthousiaste medewerkers van deze bibliotheken ging aan de slag met het bedenken van activiteiten voor de tiendaagse’, vertelt Ruder. ‘Ook ontwikkelden zij een logo, dat is geïnspireerd op het landelijk merkbeeld. Dit is vervolgens in alle communicatie over de Taal10Daagse gebruikt en heeft de herkenbaarheid van het project zeker bevorderd.’

Tien voor taal
De bibliotheken zouden de Taal10Daagse vooral lokaal gaan invullen, zo was de afspraak. ‘Daarnaast wilden we één grote, gezamenlijke activiteit opzetten’, zeg Ruder. ‘Vorig jaar was dat een wedstrijd Hardop Spellen, dit jaar een taalquiz in de sfeer van het populaire televisieprogramma Tien voor Taal.’ Teams van kandidaten konden zich opgeven om op 15 september in hun eigen bibliotheek een voorronde te spelen. De winnaars van deze voorrondes speelden tegen elkaar in de finale op 25 september. ‘Het organiseren van de taalquiz was best een klus’, zegt Ruder. ‘Zo’n megaproject is voor één enkele bibliotheek niet uitvoerbaar, omdat er ontzettend veel tijd in de voorbereiding gaat zitten. Nu verzon de ene collega moeilijke woorden, een andere bedacht cryptovragen en een derde ontwikkelde een professionele PowerPointpresentatie, die door alle bibliotheken gebruikt kon worden. Die samenwerking was echt de kracht van het project. Wat de ene bibliotheek ontwikkelde, kon ook de andere gebruiken. Een voorbeeld: Bibliotheek Waterland doet veel met laaggeletterdheid. In Waterland bedachten ze spelletjes voor roc-studenten die nog moeite hebben met de Nederlandse taal. In een aantal andere bibliotheken zijn deze spelletjes eveneens gespeeld.’

Marinetaal
Ook het Noordhollands Dagblad stond tien dagen lang stil bij de Nederlandse taal. ‘We hebben acht edities. Elke editie heeft verslag gedaan van de activiteiten in het eigen werkgebied’, vertelt journaliste Petra Bies. ‘In de editie die is bedoeld voor Den Helder en omgeving hebben we onder meer een schrijfwedstrijd georganiseerd voor onze lezers. Zij werden uitgenodigd een verhaaltje te schrijven in de sfeer van de Kronkels die Simon Carmiggelt in de jaren zeventig maakte voor Het Parool. Heel wat mensen hebben een verhaal ingestuurd; het beste stuk is gepubliceerd. Ook heeft de krant mensen opgeroepen om te gaan voorlezen aan ouderen in zorgcentra. Daar kwamen aardig wat reacties op. Er is zelfs besloten dat dit een vaste activiteit wordt, die de bibliotheek verder zal coördineren. Ook hebben we nog typische woorden uit het marinejargon in de krant gepubliceerd met de vraag welke woorden de lezers herkenden.’

Gouden woorden
De krant publiceerde verder dagelijks een ‘mooiste woord’ op de voorpagina. Ruder geeft een toelichting: ‘Het startsein voor het tiendaagse taalfeest werd op donderdag 15 september gegeven door de Helderse stadsdichter Jack Beneker, met het schrijven van zijn mooiste woord op een gouden kleed, een idee van Bibliotheek Bergen. Vanaf dat moment konden de bibliotheekbezoekers ook hun mooiste woord erop zetten. In een gouden schriftje schreven zij vervolgens een motivering: waarom kozen ze juist dat woord? Vanwege de klank, de betekenis van het woord, een combinatie van klank en betekenis? De krant maakte een selectie uit deze woorden en toelichtingen.’

Inspirerend
Zowel Bies als Ruder kijkt tevreden terug op de Taal10Daagse. ‘Het is een mooie manier om extra aandacht te schenken aan het geschreven woord én om leuke dingen voor lezers op te zetten’, vindt Bies. ‘Het heeft ons veel free publicity opgeleverd’, zegt Ruder. ‘Het is mooi dat er in deze tijd, waarin de bibliotheken het zo zwaar hebben, ook eens wat positief nieuws over de bibliotheeksector naar buiten komt. Dat draagt bij aan een goed imago. Bovendien was het heel leuk en inspirerend om met collega’s van verschillende bibliotheken én de krant aan dit project te werken. Volgend jaar doen we het zeker weer.’

Tekst: Femke van den Berg
Foto: Miranda Rood, Bibliotheek Hoorn