Nederland is binnenkort een brancheorganisatie rijker: de Vereniging van Bibliotheekleveranciers (VVBL). Over het doel van deze organisatie zegt Henk Grendel, directeur van Bomefa Design en voorzitter a.i. van de VVBL in oprichting: 'We waren als leveranciers al een tijdje aan het kijken hoe we onze gezamenlijke interesses en belangen beter konden behartigen. Daarom zijn Marco en ik vorig jaar om de tafel gaan zitten teneinde dit voornemen in een stroomversnelling te brengen. Vervolgens hebben we bijeenkomsten belegd om vast te stellen of er voldoende draagvlak voor dit initiatief is en hebben we geconstateerd dat er inderdaad behoefte is aan een branchevereniging van bibliotheekleveranciers. Dus zijn we aan de slag gegaan.'
Marco Heyda, algemeen bestuurslid a.i. en ondernemer van Proob: 'Tijdens die sessies bleek dat we het als leveranciers grotendeels met elkaar eens zijn over de doelen waarnaar we streven en dat we inhoudelijk iets kunnen toevoegen aan de bestaande bibliotheekverbanden. In de bibliotheeksector is al jaren een ontwikkeling gaande die maakt dat men efficiënter met de beschikbare middelen moet omgaan. Dat heeft gevolgen voor de bedrijven die actief zijn in de periferie van de bibliotheeksector en voor een groter of geringer deel van hun omzet afhankelijk zijn van bibliotheken, zoals leveranciers, bibliotheekinrichters, adviseurs, software-ontwikkelaars en dergelijke. Mijn bedrijf doet bijvoorbeeld uitsluitend bibliotheekprojecten. Dan stel je jezelf de vraag: welke rol kunnen wij, zowel individueel als collectief, in dat krachtenveld spelen? Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat we op elk niveau een gelijkwaardige gesprekspartner zijn? Als individueel bedrijf kun je dat doel niet ten volle bereiken. Als ik op persoonlijke titel met OCW, VOB of SIOB wil praten, is dat lastig. Samen lukt dat wel. Met andere woorden: met elkaar constateerden we de noodzaak om te komen tot bundeling van onze krachten.'

Meer invloed
Werd dat proces versneld doordat de clustering in de bibliotheeksector alsmaar toeneemt?
Heyda: 'Er is inderdaad sprake van meer clustering, maar ook van een toenemend aantal vragen bij ons. Vragen in de trant van: wat kunnen we voor elkaar betekenen en op welke manier geven we dat het best gestalte? De problematiek is tegenwoordig dusdanig breed dat je het antwoord slechts vindt door samenwerking te zoeken. Uiteindelijk heeft dat tot de versnelling geleid.'
De VVBL bestaat uit een gezelschap commerciële organisaties. Maakt dat de samenwerking complex? Alle deelnemers hebben immers in eerste instantie te maken met hun eigen zakelijke belangen.
Grendel: 'Het klopt dat deze branchevereniging een vereniging van concurrerende commerciële bedrijven is, maar het heeft ons verbaasd hoe snel dit initiatief van de grond is gekomen en hoeveel bedrijven zich erbij hebben aangesloten. Op dit moment hebben we al zo'n twintig leden en een tiental potentiële leden. Daarmee vertegenwoordigen we pakweg 80% van de dienstverlening aan de bibliotheekbranche. Als VVBL kunnen we een podium creëren, waarop we aanspreekbaar zijn voor bibliotheekorganisaties - zowel lokaal, provinciaal als landelijk - en kunnen we een rol spelen bij de veranderingen in de markt. Onder meer door aan te sluiten op de bibliothecaire toekomstvisie van de overheid.'
Heyda: 'Het bleek helemaal niet lastig de leveranciers bij elkaar te brengen. In feite gaat het om een nauwelijks veranderend aantal partijen dat in onze branche actief is. Wij kennen elkaar bijna allemaal en weten onderling waarmee we bezig zijn.'
Wat staat bovenaan de prioriteitenlijst? Welke zaken gaat de VVBL als eerste oppakken?
Grendel: 'We willen er bovenal voor zorgen dat de leveranciers meer dan nu een rol krijgen bij toekomstige ontwikkelingen in de markt. Wat gebeurt er en hoe kunnen wij daar, op grond van onze expertise, aan bijdragen?'
Heyda: 'Wij willen onze kennis delen en beter doen aansluiten op de behoeftes aan de klantenkant. Die afstemming is belangrijk. Individuele partijen hebben de neiging zich te focussen op hun eigen ontwikkeling. Het is zaak dat breder te trekken en op zoek te gaan naar de gezamenlijke component. In dat proces zijn wij net zo afhankelijk van onze klanten als zij van ons.'
Grendel: 'Een van de dingen die we nastreven, betreft gezamenlijke optredens. Wij willen als leveranciers een platform bieden waarop we de markt kunnen ontmoeten. Ik kan me bijvoorbeeld voorstellen dat de verkiezing van de beste bibliotheek van Nederland voortaan branchebreed wordt ondersteund en dat dit mooie initiatief, mede door inbreng van de leveranciers, nog meer wordt opgetuigd.'
Heyda: 'We gaan het platform voor overleg organiseren en faciliteren en kiezen daarin de meer structurele aanpak.'

Eerlijk speelveld
Hebben de bezuinigingen in bibliotheekland het proces om te komen tot krachtenbundeling versneld?
Heyda: 'Het is een complex van factoren, waarbij ik niet alleen refereer aan de bezuinigingen, maar ook aan de vorming van basisbibliotheken, het ontwikkelen van retailformules en de positie van PSO's. Dat alles betekent dat je je als leverancier gaat herbezinnen op je positie. Als branche zijn we al een jaar of drie bezig ons aan te passen aan die veranderingen. Daar is de oprichting van de VVBL het uitvloeisel van. De leverancier die wil inspelen op al deze ontwikkelingen, redt dat niet in zijn eentje, maar is voor een deel aangewezen op de knowhow en expertise van zijn collega's. Nogmaals: die samenwerking bestond informeel al, maar wordt nu zichtbaar, geformaliseerd. Die beweging is er niet alleen bij ons, maar ook aan de kant van onze klanten. In die zin vond ik het fantastisch om te zien wat er in Groningen gebeurde bij de Bibliotheektweedaagse. Heel stimulerend.'
Soms worden bepaalde initiatieven, zoals de winkelformule, met gemeenschapsgeld in een publieke setting in gang gezet, waarna ze een commercieel of semi-commercieel tintje krijgen. Dat kan de belangen van leveranciers schaden en heeft dat meegespeeld in jullie afweging een eigen branchevereniging op te richten?
Heyda: 'Laat ik daar duidelijk over zijn: ja, dat speelt mee. Als VVBL juichen wij inhoudelijke ontwikkelingen, zoals het toepassen van retailformules, toe, maar wij pleiten tevens voor een eerlijk speelveld. Niet alleen vanuit eigenbelang, maar ook vanuit het belang van onze klanten. Op het moment dat zo'n level playing field er namelijk niet is, betaal je als eindafnemer uiteindelijk de rekening.'
Grendel: 'Wij zijn voor de open source-benadering die je bijvoorbeeld ziet bij de landelijke huisstijl. Alle leveranciers kunnen daar op inspelen en de een doet dat beter dan de ander. Dat is niet erg, want op die manier laat je de normale marktverhoudingen bestaan. Wij pleiten voor de reguliere marktwerking. Zaken die met publiek geld ontwikkeld zijn, horen voor alle aanbieders in gelijke mate toegankelijk te zijn. Uiteindelijk maak je elkaar zo sterker.'
Heyda: 'Kostenefficiency wordt voor het grootste deel gerealiseerd door marktwerking. Dat betekent niet dat we snoeiharde zakenmensen zijn die elkaar steeds vliegen afvangen. Helemaal niet: we gunnen elkaar het succes, maar wel in een spel waarin voor ieder dezelfde regels gelden. Juist de samenwerking tussen afnemer en leverancier leidt tot innovatie. Dat zal door de vorming van een brancheorganisatie van leveranciers alleen maar een impuls krijgen. Met elkaar hebben de leveranciers een behoorlijke kennis opgebouwd. Of het nou gaat om automatisering, inrichting, architectuur of bedrijfsmatige concepten, de leveranciers hebben daarin stuk voor stuk expertise opgebouwd, waarbij het geheel meer is dan de som der delen. De bibliotheken zijn erbij gebaat dat die expertise in gebundelde vorm ter beschikking komt.'
Grendel: 'Aan alle betrokkenen zou ik tot slot deze oproep willen doen: laten we de dialoog zoeken, laten we waar mogelijk in gesprek gaan, want zo brengen we elkaar verder.'

Tekst: Eimer Wieldraaijer

VVBL Het oprichtingsbestuur van de Vereniging van Bibliotheekleveranciers (VVBL) bestaat uit voorzitter Henk Grendel (Bomefa Design), secretaris Johan Mosterd (Biblionet), penningmeester Barry van Oostrom (CreaBea) en algemeen bestuurslid Marco Heyda (Proob). Als doelen van de VVBL worden genoemd: informatieuitwisseling over binnen- en buitenlandse marktontwikkelingen, aanspreekpunt voor lokale, provinciale en nationale overheden, aanspreekpunt voor bibliotheken, PSO's en nationale bibliotheekorganisaties, alsmede het gezamenlijk optreden tijdens evenementen. Voor meer informatie kan men contact opnemen met de VVBL via: ver.bibliotheek.lev@gmail.com