Het is zaterdagmiddag rond half twee. Terwijl op de terrassen van het Oosterdokseiland toeristen en dagjesmensen van de lentezon genieten, wacht in de entree van de OBA een steeds grotere groep nieuwsgierigen. Gespannen houdt het gezelschap de ingang in de gaten. Leerlingen van het Muziekpakhuis brengen liedjes uit de film Amélie ten gehore. Speelse accordeonklanken dwarrelen door de hal.
Voorzichtig wordt van buiten naar binnen gekeken, mensen beginnen te aarzelen. Een jongen met een grote wintermuts op stapt desondanks kordaat de loper op. Nee, nog niet. Hij kan doorlopen. Een kind en zijn moeder in de draaideur voelen dat er iets aan de hand is, ze maken een dubbele ronde en gaan ervandoor. De volgende is een schuw meisje. Ze is snel binnen, ontwijkt alles en iedereen, verplaatst zich zo ongeveer langs de muur en bereikt ongeschonden de roltrap.

Dan wandelt een vrouw naar binnen die niets in de gaten heeft. Echt niet. Directeur Hans van Velzen en de voor de gelegenheid overgekomen minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Jet Bussemaker, lopen op haar af. ‘De 10 miljoenste’, gonst het om haar heen. Applaus! Ze reageert blij verrast. ‘Ik had net mijn koptelefoon uit mijn oren gehaald’, zegt ze later. ‘Ik was aan het dromen.’ Haar naam: Sirleny Rodrigues Garcia, buurtbewoner en vaste bezoeker van de OBA. Ongeveer één keer in de maand komt ze langs en brengt haar tijd dan voornamelijk door op de romanafdeling. Ze is verguld met haar prijs, die bestaat uit tien jaar lang een OBA-Leenpas+, twee theatervouchers om een activiteit in de OBA te bezoeken en een privérondleiding door de Centrale Bibliotheek.


Van tien tot tien
Vanaf de opening op 7-7-2007 bleek de nieuwe bibliotheek een culturele trekpleister. Het aantal van één miljoen bezoekers werd al na acht maanden bereikt, op 16 februari 2008. De 5 miljoenste bezoeker volgde binnen drie jaar.
Ondanks die 10 miljoen bezoekers ziet het gebouw er helemaal niet uitgeleefd uit. Directeur Van Velzen verklaart dat het een kwestie is van goed bijhouden. ‘Alles wordt elke dag schoongemaakt, ook tussendoor, zodat het gebouw er altijd goed en welkom uitziet.’ Tot de succesfactoren behoren volgens hem zeker ook de ruime openingsuren: ‘van tien tot tien. Dat hebben we weten vol te houden.’ De bibliotheek trekt door de dag heen een dwarsdoorsnede van de bevolking: ‘Als je om je heen kijkt, zie je bezoekers uit alle lagen van de bevolking, jong, oud, dik, dun.’
Hij prijst de horeca in het pand, maar roemt bovenal de ruime collectie digitale bestanden, cd's, dvd's en bladmuziek, naast de boeken natuurlijk. Een groot aantal activiteiten versterkt het aanbod van de bibliotheek, die vorig jaar nog uitgeroepen werd tot Beste Bibliotheek van Nederland. Er is een uitgebreid programma met lezingen, tentoonstellingen en theatervoorstellingen, wat eveneens voor veel bezoekers zorgt. Van Velzen: ‘Pas was er een kindervoorstelling naar een boek van Roald Dahl. Dat vind ik óók leesbevordering, net als de Poëzierevue die we samen met Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam (SLAA) organiseren. Daarmee sla je een dubbelslag: de bibliotheek is ook leuk om naartoe te gaan.’

Breed toegankelijk
Minister Bussemaker, speciaal naar de OBA gekomen om de 10 miljoenste bezoeker te verwelkomen, vertelt tijdens haar toespraak dat ze als Amsterdammer blij is dat de OBA open is op zondag. Een bezoek ervaart ze dan als een 'uitje'. ‘Het is een plek om in aanraking te komen met boeken en een plek waar lezen breed toegankelijk wordt gemaakt’, zegt ze na afloop van de feestelijke ceremonie over de rol van de bibliotheek in het algemeen. ‘We willen iedereen in de gelegenheid stellen de rijkdom van literatuur te ervaren.’ Ze waardeert het dat bibliotheken met hun tijd mee gaan. ‘Het zijn geen deftige plekken meer.’ De OBA kan in dat opzicht een inspiratie zijn voor andere bibliotheken, denkt ze. ‘Er is muziek als je binnenkomt, je kunt er lezen, studeren, maar ook praten en bewegen; een kind mág met een boekje in de hand over de bank rollen.’

De minister noemt het Oosterdokseiland een 'prachtige plek'. De 'transparantie, openheid en verbinding' spreken haar erg aan. ‘Bibliotheken hebben het moeilijk, vooral lokaal’, zegt ze. Daarom vindt ze dat er nagedacht moet worden over 'fysieke verbinding' met andere instellingen, op het gebied van cultuur maar ook van welzijn bijvoorbeeld. ‘Mijn verantwoordelijkheid als minister ligt bij de infrastructuur en het waarborgen van de toegankelijkheid’, legt ze uit. Bijzondere aandacht vraagt ze voor het nieuwe ontwerp van een bibliotheekwet dat afgelopen week is gepubliceerd. Bibliothecarissen (en anderen) worden uitgenodigd mee te denken en de website www.internetconsultatie.nl te bezoeken. In de nieuwe wet is vastgelegd dat jongeren tot 18 jaar een gratis lidmaatschap krijgen [in de ontwerpwet staat bij wijze van toevoeging overigens: 'tenzij in het geval van een lokale bibliotheek het college van burgemeester en wethouders heeft besloten dat een geldelijke bijdrage wordt geheven'. Red]. Daarnaast wordt ingezet op een nationale catalogus. Bussemaker: ‘We gaan ervoor zorgen dat iedereen toegang heeft tot informatie en literatuur, ook digitaal, 24 uur per dag.’

Auteur: Ilona Verhoeven
Foto´s: Caro Bonink (met dank aan OBA)