Dit staat in het 'Plan van Aanpak Opdrachttaak Digitale Innovatie 2013-2014'  van het SIOB. Dit plan is tevens de subsidieaanvraag van het SIOB aan OCW voor de innovatiegelden over 2013 en 2014 (jaarlijks € 17,9 miljoen, waarvan ca. € 17,2 miljoen naar BNL gaat en ruim 6 ton bij het SIOB blijft).

Afdwingen mogelijk
Het plan zegt over de servicebus en over de koppelingen: 'De servicebus standaardiseert de communicatie tussen de verschillende infrastructurele systemen onderling en de (lokale bibliotheek)systemen daarbuiten. Deze communicatie vindt op een gestructureerde manier via vastgestelde standaardprotocollen plaats. De servicebus vormt daarmee het ”cement” tussen de verschillende systemen. In 2012 is het aantal services en de hoeveelheid aangesloten systemen uitgebreid en zijn nieuwe koppelvlakken met (lokale) systemen gemaakt. Daarnaast is de robuustheid van de servicebus verbeterd en geoptimaliseerd. Voor 2013 worden koppelingen voorzien met de schoolsystemen van de leveranciers HKA (EducatWise) en Infor (V@school) ten behoeve van Datawarehouse en NBC+. BNL en SIOB kijken in onderling overleg naar een gezamenlijke aanpak om op termijn te kunnen opereren met zo min mogelijk koppelingen. De roep vanuit de branche voor een landelijk bibliotheeksysteem (ILS) behoort tot de te onderzoeken onderwerpen. De G4-bibliotheken hebben aangegeven hierin te willen participeren als “kopgroep”. Deze ontwikkeling zou deels technisch, deels financieel en deels randvoorwaardelijk (certificering, in aansluiting op wettelijke voorwaarden) afgedwongen en in gang gezet kunnen worden.'

Hoofd- en bijzaken
Het plan van aanpak maakt onderscheid tussen hoofdactiviteiten en bijkomende activiteiten. Hoofdactiviteiten zijn de infrastructuur, de verdere implementatie ervan en digitale producten en diensten die er onlosmakelijk mee verbonden zijn. Bijkomende activiteiten zijn het initiëren van content-ontwikkeling die cruciaal is om het gebruik van de landelijke digitale bibliotheek te stimuleren en de ontwikkeling van een (innovatie)netwerk voor digitale producten en diensten en de infrastructuur van de landelijke digitale bibliotheek.

In doelstellingen vertaald betekent dit:

1. het vergroten van het bereik onder het publiek en het onderwijs, met de drie pijlers van de infrastructuur, te weten de Nationale Bibliotheek Catalogus (NBC), het Datawarehouse (DWH) en de webinfrastructuur (WaaS) en
2. het verbeteren van het aanbod en de dienstverlening ('moet vraaggestuurd zijn en gericht op direct fulfillment. Het aanbod moet zichtbaar zijn, hoog scoren in zoekmachines en via vele kanalen bij de eindgebruiker onder de aandacht komen').

SIOB bepaalt het wat
Het plan zegt: 'Het SIOB stelt ook in de komende jaren vast welke ontwikkelingen in de digitale innovatie voor de sector gewenst zijn. In dit proces wordt de VOB geraadpleegd en wordt BNL bevraagd op basis van haar expertise van het digitale terrein en de actuele gebruikskennis uit de branche. Het SIOB overlegt met BNL welke van de activiteiten die daaruit voortvloeien bij BNL kunnen worden belegd.'
En verder: 'In het algemeen kan gesteld worden dat het SIOB bepaalt welke activiteiten voor de opdrachttaak opgestart worden en BNL bepaalt hoe de eindresultaten worden bereikt, rekening houdend met de voorwaarden die het SIOB of de Rijksoverheid daaraan stelt.'

Uitvoeringsorganisatie
Het SIOB wil de uitvoering van 'de bijkomende activiteiten' (ofwel de 'niet-infrastructuur-gerelateerde activiteiten') die nu nog binnen de opdrachttaak digitale innovatie worden uitgevoerd 'elders' beleggen. Het wil daarvoor ook een goede financiële structuur realiseren. Onder niet-infrastructuur-gerelateerde activiteiten vallen ook 'context-gerelateerde activiteiten en landelijke samenwerkingsactiviteiten zoals de Bibliotheek op school'.
Het SIOB wil tevens de uitvoering van taken binnen het bibliotheekstelsel in samenhang brengen en efficiënt en effectief inrichten. Dat betekent ook: samenwerking van lokale, provinciale en landelijke partners op deze terreinen bevorderen en uitgaan van aansturing vanuit 'een collectief beginsel'.
En hier komt dan weer het vaker genoemde woord 'uitvoeringsorganisatie' om de hoek kijken. 'De verantwoordelijkheid voor de gezamenlijke activiteiten die voortvloeien uit het programma Kunst van Lezen, de Bibliotheek op school, de retailformuile etc. moet belegd worden bij een partij die de decentrale organisaties ondersteunt in de uitvoering. Het SIOB blijft over deze activiteiten beleidsmatig en strategisch de regie voeren.'
Ook in het 'Beleidskader opdrachttaak Digitale Innovatie 2013-2014' (niet te verwarren met het plan van aanpak) en het SIOB-jaarverslag 2012 kwam het idee van 'de landelijke uitvoeringsorganisatie' aan de orde.

NBC+
De in 2012 opgeleverde diensten worden in 2013 geïmplementeerd en geborgd en in 2014 doorontwikkeld tot 'inspirerende diensten voor de gidsfunctie van de geïntegreerde bibliotheek'. Hiervoor gebruikt het plan van aanpak een plaatje uit de presentatie van Diederik van Leeuwen bij de BNL-klantendag op 27 november 2012.

Over de NBC+ wordt gezegd dat die, om succesvol te kunnen zijn, moet aansluiten op nieuwe wensen en verwachtingen van de eindgebruiker. 'BNL zal daarvoor context-gerelateerde zoekstructuren, zoals het semantisch zoeken, onderzoeken en verder ontwikkelen. SIOB zal deze resultaten afstemmen met het Consortium Gemeenschappelijke Informatie Infrastructuur (GII), zodat eventuele resultaten ook toepasbaar blijven voor KB en universiteitsbibliotheken.'
Net als Sander van Kempen en Johan Stapel van BNL deden in het interview van Edwin Mijnsbergen over 'de voortgang van de NBC in zes vragen', maakt het plan van aanpak melding van de DBpedia: 'Data vanuit DBpedia (Universiteit van Leipzig) en 40.000 rechtenvrije e-books zijn in 2012 reeds ontsloten via de NBC+. De diverse, door de branche geselecteerde, bronnen zullen toegevoegd en gekoppeld worden aan de NBC+ in 2013 en 2014. Zo zal bijvoorbeeld Europeana’s Search API worden geïmplementeerd, waardoor zoekresultaten synchroon aan die van de NBC+ kunnen worden getoond.'

Zo min mogelijk maatwerk
Het plan van aanpak meldt, evenals BNL deed op 27 november 2012 en 13 juni 2013 (VOB-ledenvergadering), dat de beheerskosten toenemen, waardoor bij gelijkblijvend budget minder ruimte is voor nieuwe diensten. 'Het SIOB en BNL zullen in 2013 samen onderzoek doen naar de kostencomponenten van beheren in relatie tot de aangeboden servicegraad en de beschikbaarheid van functionaliteiten'. Het adagium is ook: zo min mogelijk maatwerk. Net als het jaarverslag, maakt het plan melding van de invulling van de 'mandaatregeling' (SIOB vraagt subsidie aan bij OCW en BNL bij SIOB), waar Berenschot behulpzaam bij is geweest. Het plan meldt dat er in 2013 verscherpte aandacht zal zijn voor het op orde krijgen van adequate informatie vanuit BNL aan het SIOB over de voortgang en de risico’s. Het SIOB ziet wel verbeteringen, maar wil beter inzicht in de risico’s.

Subsidiebedragen
Het SIOB heeft voor 2013 en 2014 jaarlijks 17,9 miljoen bij OCW aangevraagd. Daarvan is jaarlijks € 692.599 bestemd voor het SIOB zelf (organisatiekosten die te maken hebben met de opdrachttaak digitale innovatie).
De € 17,2 miljoen die naar BNL gaat, bestaat uit de volgende activiteitenlasten:

• Infrastructuur doorontwikkeling: ca. € 9 miljoen in 2013 en ca. € 9,6 miljoen in 2014;
• Infrastructuur nieuwe ontwikkelingen: ca. € 4 miljoen in 2013 en ca. € 3,2 miljoen in 2014;
• Infrastructuur Centrale Discotheek: elk jaar € 500.000;
• Klantbenadering: ca. € 1,45 miljoen in 2013 en ca. € 1,65 miljoen in 2014

De totale activiteitenlasten van BNL zijn daarmee in beide jaren ca. € 15 miljoen.
Voor de organisatiekosten van BNL is jaarlijks ca. € 2,2 miljoen nodig.

December 2012
Het plan van aanpak verscheen in december 2012, maar werd nog niet gepubliceerd op de SIOB-site, omdat er nog afstemming is met BNL over het BNL-jaarplan. Het SIOB stuurde de redactie het plan van aanpak desgevraagd toe.
Adeline van den Berg van het SIOB meldde dat die afstemming het scherp stellen van de doelen uit het plan van aanpak betreft. BNL heeft van het SIOB wel subsidie ontvangen.
Diederik van Leeuwen vertelde desgevraagd dat het BNL-jaarplan 2013 al in november 2012 gereed was, maar dat het SIOB er aanvullende vragen over had. Wel heeft BNL in 2013 tot nu toe gewerkt met haar eigen 'interne' jaarplan.

Tekst: Wim Keizer