Een structurele ‘landelijke digitale bibliotheek’, in stand te houden door de Koninklijke Bibliotheek (KB), is te verwachten in 2017. Dat zegt de stichting Bibliotheek.nl (BNL) in haar jaarverslag over 2013.
In een schemaatje in
het jaarverslag 2013 (pdf) is aangegeven hoe we de ontwikkelingen sinds 2009 moeten zien [toen de Projectgroep Bibliotheekinnovatie, die aan BNL voorafging, als kern van de toen urgent geachte bibliotheekinnovatie definieerde ‘het Funda van de bibliotheken’: een landelijke catalogus die alle digitale en fysieke content van alle bibliotheektypen (openbare, wetenschappelijke en KB) in één zoekgang zou ontsluiten – wk].
BNL ziet de jaren 2010-2012 als fase 1 (‘Bibliotheek 1.0’) met het maken van een uniforme webinfrastructuur voor lokale bibliotheken en BNL als ‘projectenorganisatie’.
De jaren 2013-2014 zijn fase 2 (‘Bibliotheek 2.0’) met een eerste versie van een portal voor eindgebruikers (plus content) en BNL voor ‘projecten en beheer’.
De derde fase omvat de jaren 2015-2016 (‘Bibliotheek 3.0’) met een tweede versie van een portal voor eindgebruikers (plus content) en de KB voor ‘projecten en beheer’.
Pas in een vierde fase, ingaand 2017, zal er sprake zijn van een structurele digitale bibliotheek die structureel digitale bibliotheekdiensten biedt, met de KB als verantwoordelijke instantie voor ‘instandhouding’.
BNL verwacht dat er eind 2016 een digitale bibliotheek gereed is die ‘basisfaciliteiten’ biedt en geïmplementeerd is bij alle bibliotheken. Maar jaarlijks blijven er modificaties en innovaties noodzakelijk om in te spelen op nieuwe behoeften en technologie, de digitale bibliotheek is nooit ‘af’.
Mijlpalen en speerpunten
In 2013 zijn de eerste stappen gezet naar ‘Bibliotheek 2.0’. ‘Dat betekent dat is ingezet op het bereiken van mijlpalen ten aanzien van de speerpunten die bij Bibliotheek 2.0 horen: de Nationale Bibliotheekcatalogus+ (NBC+), het e-bookplatform, het Datawarehouse (DWH), de Website as a Service (WaaS, met portal) en de omslag naar een eigen, volledig operationele beheerorganisatie.
Kosten en complexiteit
Verderop legt het jaarverslag de nadruk op dat laatste. Bij ongewijzigd voortzetten van alle plannen die er medio 2013 waren zou er een financieel tekort zijn ontstaan. Dat werd veroorzaakt door onvoorziene stabiliteitsproblemen bij de WaaS aan het begin van 2013 (waar volgens de toelichting op de financiën € 400.000 extra aan besteed moest worden) en door kostenoverschrijdingen op een aantal grote projecten. En die waren zonder uitzondering het gevolg van de grote technische en organisatorische complexiteit rond deze projecten. ‘Er is over de hele linie sprake van een groot aantal afhankelijkheden van technische aard, tussen projecten, met systeemleveranciers en met de branche.’
[Ook in het jaarplan 2014 benoemde BNL deze grote complexiteit al, zie het artikel dat Bibliotheekblad.nl daar op
31 januari 2014 aan wijdde - wk].
Financiële bijsturing
In de zomer van 2013 heeft BNL bijgestuurd door drie acties:
- Het beheer verbeteren door de inzet op professionalisering en efficiency te versterken. Hiermee werd een eigen, volledig operationele beheerorganisatie opgebouwd. Dit leidde tot grote besparingen;
- Stellen van prioriteiten over de hele breedte, waardoor budgetten van een aantal ‘nice-to-have’-activiteiten zijn verschoven naar ‘must-have-activiteiten’ (dat zijn met name het e-bookplatform, de NBC+ en de WaaS 2.0). Hiermee zijn doelstellingen op een aantal niet-speerpuntproducten niet geheel gehaald in 2013;
- Ook binnen speerpuntprojecten prioriteiten stellen. Zo is besloten een aantal stappen in de doorontwikkeling van de WaaS 2.0 door te schuiven naar 2014.
Lagere ambitie NBC+
Over de NBC+ merkt het jaarverslag op dat in de loop van 2013 het ambitieniveau is bijgesteld: het opleveren van een volledig operationele NBC+, waarin alle (ook lokale) bronnen worden ontsloten, bleek niet realistisch binnen de beschikbare tijd en het beschikbare budget. Een eerste productieversie van de NBC+ kon in maart in de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) in gebruik genomen worden. Deze betreft een zoekplatform met de nieuwe interface van de Aquabrowser Library (ABL+), gekoppeld via een
Application Programming Interface (API).
Data aanleveren voor het DWH verloopt volgens het jaarverslag nog niet in het gewenste tempo. ‘Samen met de VOB en het SIOB wordt daarom gewerkt aan een campagne om de eigen verantwoordelijkheid van de bibliotheekorganisaties hierin te bevorderen. Tevens worden de PSO’s nu in technische zin betrokken om als een “datahub” te fungeren voor aangesloten bibliotheken, zodat levering van data in bulk kan gaan plaatsvinden.’
Financiën
Wat de financiën betreft, bedroegen de inkomsten in 2013 ruim € 21,7 miljoen en de uitgaven een kleine 21,7 miljoen. Er was een exploitatieresultaat van ca. € 51.000 (bestaande uit een negatief resultaat bij de Inkoopcommissie van € 545.000 en een positief resultaat bij BNL zelf van € 596.000).
De bulk van de inkomsten bestond uit de via het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB) verstrekte OCW-subsidie (ca. € 17,4 miljoen) en de omslaggelden van de bibliotheken voor de inkoop (in opdracht van de Inkoopcommissie) van e-content (ca. € 4,1 miljoen in 2013). Een belangrijke taakstelling was in 2013 het negatieve exploitatieresultaat van 2012 (en de daardoor ontstane negatieve algemene reserve van € 875.000) terug te dringen. Dat is gelukt.
Bij de NBC+ en het e-bookplatform was er sprake van overbestedingen van € 254.000 respectievelijk € 614.000, maar dit is, zoals gemeld, opgevangen door de beheerlasten flink terug te brengen.
Redactie en marketing naar branche
Het jaarverslag merkt bij de financiën ook op dat de verantwoordelijkheid voor de redactionele verzorging van content voor het Leesplein en het Literatuurplein ingaand 2014 de verantwoordelijkheid van de branche is geworden (via de Inkoopcommissie).
In 2013 zijn de kosten voor diverse marketingacties afgebouwd (van € 639.000 in 2012 naar € 223.000 in 2013), omdat ook hier uitgangspunt is dat de branche dit zelf (via de Inkoopcommissie) dient te financieren.
Het jaarverslag 2013 staat op
de BNL-site.
Vorige jaren
In een
artikel van 10 juli 2013 over de BNL-brochure
Terugblik 2010-2012, Vooruitblik op de toekomst (pdf) wordt ook gelinkt naar de verslagen van vorige jaren:
Jaarverslag 2010,
Jaarverslag 2011 en
Jaarverslag 2012 (pdf).
Tekst: Wim Keizer