In maart voerde Muntpunt campagne om taboes rond mentale gezondheid te doorbreken onder de titel Perfect People Have No Stories. De combinatie van cultuur en psychologie bleek een vruchtbaar thema voor de bibliotheek.
Muntpunt organiseerde in samenwerking met maar liefst elf partners een creatief en opvallend activiteitenprogramma om de Brusselaars te laten zien dat er niks mis is met imperfectie. Sterker nog, in imperfectie schuilt vaak juist schoonheid en soms kan kwetsbaarheid leiden tot mooie kunstwerken. Met deze boodschap wilde Muntpunt vooroordelen tegen mensen met mentale problemen wegnemen, en het onderwerp bespreekbaar maken.
De hele maand maart waren er kleine laagdrempelige workshops en activiteiten zoals een praatcafé over mantelzorg, de lezing ‘Perfecte moeders bestaan niet’, een
Levende Bibliotheek, een ‘
normaliteitsmeter’ (een gesprek met een psycholoog) en een oefensessie met een psychotherapeut. En natuurlijk werd ook de collectie ingezet. Van verschillende titels over mentale gezondheid, psychische stoornissen en waanzin zijn drie nieuwe exemplaren aangekocht om uit te lenen.
Weerklank
De grotere activiteiten zoals de opera
The Sound of Madness, de fototentoonstelling
Fruitful and fragile minds en de literaire avond
Sehnsucht met onder andere Saskia de Coster, trokken veel publiek. Volgens Jurgen Waegeman, projectleider bij Muntpunt, namen in totaal 520 mensen deel aan de activiteiten, bezoekers van de tentoonstellingen niet meegerekend.
Jurgen Waegeman noemt de campagne een succes. ‘Heel de campagne is goed ontvangen. Er was veel aandacht van de pers. De opkomst was hoog en we hebben op sociale media veel weerklank gekregen. Uiteraard zijn er altijd wel dingen die nog beter kunnen, maar inhoudelijk klopte het programma goed bij onze boodschap.’
De aanslagen van 22 maart overschaduwden het eind van de campagne, maar die is grotendeels wel afgerond. Alleen op 22 en 23 maart was Muntpunt gesloten waardoor drie activiteiten niet doorgingen. Van de twaalf activiteiten zijn er negen doorgegaan.
Partners
Dat Muntpunt een inhoudelijke campagne over geestelijke gezondheid organiseert, samen met partners in de geestelijke gezondheidszorg, is uniek voor een bibliotheek. Volgens Jurgen Waegeman heeft dat te maken met de dubbele functie van Muntpunt: naast belevingsbibliotheek is het tevens informatiepunt en communicatiehuis voor de Vlaamse gemeenschap in Brussel. ‘Een deel van onze opdracht van de Vlaamse overheid is om de stad te informeren over de dienstverlening en het gemeenschapsleven.’
Waegeman: ‘We proberen ons publiek zo veel mogelijk te informeren op verschillende levensdomeinen, zoals onderwijs, opvoeding, werk vinden, huisvesting… Dit keer was mentale gezondheid het thema. De aanleiding was vorige zomer iemand die een lezing wilde geven over psychoses om taboes daarover te doorbreken. Na wat research vond ik verschillende organisaties die partner wilden worden en hebben we de campagne geprogrammeerd. De culturele partners De Buren en De Munt kenden we al, maar de gezondheidsorganisaties zoals het ziekenhuis Sint Alexius en de VVGG zijn nieuwe partners.’
Barbie
Een deel van het succes van de campagne is waarschijnlijk ook te verklaren door de rake communicatie van Muntpunt. De iconen van plastic perfectie, Ken en Barbie, waren goed gekozen als model voor de druk die veel mensen voelen van de veeleisende maatschappij. Of, zoals het in het persbericht van Muntpunt stond: ‘We moeten mooi zijn, carrière maken, een druk sociaal leven hebben, de perfecte echtgenoot en ouder zijn. We mogen het daarmee vooral niet te lastig hebben, want een deuk in je mentale gezondheid oplopen, blijft taboe. Nochtans creëert de menselijke kwetsbaarheid schoonheid, eigenheid, verhalen.’
Dat kwetsbaarheid vruchtbaar kan zijn heeft de campagne wel bewezen, vindt Jurgen Waegeman: ‘We proberen onze informatiecampagnes zo creatief en cultureel mogelijk op te zetten. Dit was daar een zeer dankbaar thema voor. De inzet om het taboe op psychische problemen te doorbreken via kunst bleek heel vruchtbaar. Erik Thys, een van onze sprekers en een boegbeeld binnen zijn vakgebied die het taboe rond psychoses wil doorbreken, gaf dat ook aan in zijn lezing. Psychotische gevoeligheid ligt volgens hem redelijk dicht bij kunstzinnige gevoeligheid.’
Vervolg
Muntpunt stopt niet nu ze de aandacht voor psychologie en geestelijke gezondheidszorg heeft aangewakkerd. Jurgen Waegeman laat weten dat er een vervolg komt: ‘We zullen zeker nog kleinschalige activiteiten rond dit thema blijven organiseren. Voor de psychotherapie-avond was bijvoorbeeld zoveel animo dat er een wachtlijst voor is ontstaan. Dankzij onze nieuwe partners kunnen we nu maandelijks een lezing of een activiteit programmeren.’
Tekst: Elselien Dijkstra
Foto met dank aan Muntpunt
Levende Bibliotheek
Op voorhand werd er veel over de campagne bericht in de Vlaamse en Brusselse media. Vooral de Levende Bibliotheek, georganiseerd in samenwerking met Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid (VVGG), trok de aandacht van de pers. De VVGG zet dit concept, overgewaaid uit Kopenhagen, in om taboes rond psychische problemen te doorbreken. Belangstellenden kunnen 30 minuten een levend boek lenen en zo iemand spreken die zelf ooit psychische problemen had, of met iemand die daar als mantelzorger of hulpverlener mee te maken heeft.
Rik van Nuffel van de VVGG noemt de Levende Bibliotheek een ‘kleine maar krachtige manier om discriminatie van mensen met psychische problemen tegen te gaan. Veel mensen die ooit psychische problemen hadden, voelen zich niet meer volledig voor vol aangezien. Een een-op-eengesprek levert een meer beklijvende ervaring op dan een wat meer afstandelijke sensibiliseringscampagne. Echt contact leidt vaak tot groot onderling respect en versterkt de zelfwaardering.’
De VVGG organiseerde in 2015 en 2016 al verschillende Levende Bibliotheken in onder meer de bibliotheken van Antwerpen, Kortenberg, Sint-Niklaas en Vilvoorde. ‘Wij doen steeds de voorbereiding. We zoeken mensen uit de regio die van zichzelf vinden dat ze een interessant boek zijn. Ter voorbereiding van de Levende Bibliotheek helpen we ze om hun eigen flaptekst te schrijven. De bibliotheken zorgen voor de externe communicatie.’
Voor de collectie levende boeken in Muntpunt werd een catalogus (pdf) gemaakt, geïnteresseerden konden zich op voorhand inschrijven om een boek uit te lenen. Ongeveer een derde van de belangstellenden voor de Levende Bibliotheek was speciaal daarvoor naar Muntpunt gekomen. De rest van de boeken werd spontaan ‘geraadpleegd’. Rik van Nuffel is zeer tevreden: ‘Er was veel belangstelling, enthousiasme en nieuwsgierigheid. Onze boeken waren voortdurend ontleend.’
De Bibliotheek Amsterdam (OBA) organiseert op 29 en 30 april een Levende Boeken Festival ter gelegenheid van het tienjarige bestaan van de Mensenbieb in Nederland. In Friesland gaan de bibliotheken in het kader van Culturele Hoofdstad 2018 een project met een vergelijkbaar concept realiseren, getiteld 'Leen een Fries'.
Vlaamse bibliotheken experimenteerden in 2013 met het project ‘Leen een bibliothecaris’, dat een enigszins vergelijkbaar uitgangspunt hanteerde. |