Als het aan Astrid Streumer, voorzitter van de Raad van Toezicht van de Westfriese Bibliotheken en tevens interim-directeur, ligt, kiezen de vier nog wel voluit betrokken gemeenten voor een WCN van onderaf. De gemeenteraad van Enkhuizen ging 5 juli in meerderheid akkoord met het voorstel van B&W een WCN op te richten, maar in Medemblik en Stede Broec rezen veel vragen en werd besloten tot uitstel tot in het najaar. Daar wil men eerst meer duidelijkheid en is men niet overtuigd van de wenselijkheid het WCN van bovenaf op te richten. In Stede Broec werd ook geklaagd over wollig taalgebruik en woorden zonder betekenis, zoals ‘innovatie’ en ‘cultureel ondernemerschap’. De gemeenteraad van Drechterland besloot op 27 juni met grote meerderheid van stemmen het voorstel van de agenda te halen met als argumenten dat het op een aantal onderdelen niet voldragen is en dat nog het nodige overleg gewenst is.

Overleg
Astrid Streumer treedt tijdelijk op als interim-directeur, omdat directeur Marlies van Wijk op non-actief staat. Van Wijk wil geen vragen beantwoorden, maar verwijst naar Astrid Streumer. Die zegt desgevraagd niet te diep op de kwestie te willen ingaan, maar wel veel waardering te hebben voor wat Van Wijk, directeur vanaf de oprichting, voor de bibliotheek betekend heeft. ‘Nadat de wethouders in december 2015 kwamen met het WCN-plan hebben wij als bestuur aan Marlies van Wijk gevraagd met een visie te komen, maar zij wilde die slag naar een WCN niet maken. Wij zijn met haar in overleg over haar toekomst en hopen daar goed uit te komen’. Astrid Streumer zegt te beseffen dat de positie van de bibliotheek, die vorig jaar een rechtszaak over bezuinigingen won van de gemeente Medemblik, niet erg sterk was, maar dat dit meer beeldvorming dan werkelijkheid is. Inmiddels heeft de bibliotheek een toekomstvisie genaamd‘Het ontwikkelhuis’ (pdf), met drie programmalijnen Lezen, Leren en Verbinden, bij de gemeenten neergelegd. Volgens Streumer is daar dankbaar gebruik van gemaakt bij het maken van een Uitvoeringsplan WCN 2017-2020 (pdf). Zij heeft goede hoop dat de meeste gemeenteraden de zienswijze van de bibliotheek zullen volgen. Het Uitvoeringsplan is gemaakt door de voor de WCN-vorming aangetrokken creativiteitsprofessor Giep Hagoort van de Amsterdam School of Management, in samenwerking met een werkgroep WCN.

Zorgen
In het Noordhollands Dagblad van 21 juni zei Astrid Streumer, die insprak bij de raadscommissies van de verschillende gemeenten, dat zij niet zozeer moeite heeft met het vormen van een cultureel netwerk, maar wel met de wijze waarop dit bovenaf lijkt te worden opgelegd aan de bibliotheek. ‘Ik maak me daar echt zorgen om. Het gaat over ons, sterker nog: wij vormen de basis en wat in dit Uitvoeringsplan staat is niet veel meer dan wat er nu is. Wij vormen al met heel veel organisaties een samenwerkingsverband. Wat kan een nieuwe organisatie hier nog aan toevoegen?,’ aldus Streumer .
De colleges van B&W hadden voorgesteld een nieuwe kwartiermaker aan te stellen die het WCN vormgeeft. Volgens Streumer een dure functie voor iemand die straks de informatie bij de bibliotheek haalt. Het Noordhollands Dagblad meldde verder: ‘Als het aan haar ligt, krijgt de bibliotheek zelf deze taak. Bij Enkhuizen, Drechterland en gisteravond Stede Broec heeft ze dringend ingesproken. Want ze maakt zich ernstig zorgen over de afbouw van haar organisatie, zoals de gemeenten dat zien. En de onzekerheid voor de veertig werknemers.’
Het WCN moet, zoals de krant meldt, ‘een plek worden waar cultuureducatie, muziek en bibliotheekwerk in de breedste zin des woords bijeenkomen. Maar ook waar cultureel ondernemerschap wordt versterkt en plekken worden gecreëerd waar mensen elkaar ontmoeten op het gebied van lezen, cultuur, digitale communicatie en taalvaardigheid.’ Streumer zegt dat die plek er al is: de bibliotheek. ’Wij hebben een uitgebreid aanbod aan diensten. We werken vraaggericht, bestrijden laaggeletterdheid, bieden workshops en cursussen aan, hebben gemotiveerde medewerkers en een cultureel netwerk.’ Zij zegt er bij dat de bibliotheek dit misschien wel nadrukkelijker had moeten uitdragen.
Zowel in het raadsvoorstel van Enkhuizen als in het Uitvoeringsplan WCN staat dat de transformatie van de bibliotheek naar dienstbaarheid, zichtbaarheid, cultureel ondernemerschap en vraaggestuurd werken in 2015 urgent was ‘vanwege teruglopende aantallen bezoekers en uitleningen, de moeizame relatie van de bibliotheek met (enkele) gemeenten en bezuinigingen in het verschiet, de onzichtbaarheid in de culturele infrastructuur, het gebrek aan een strategische visie inclusief aansluiting op landelijke ontwikkelingen en een geringe veranderingsgerichtheid terwijl de noodzaak evident is (digitale bibliotheek, ontmoetingsplaatsen, vergrijzing).’

Kwartiermaker?
Op de vraag aan Streumer, tot 1 januari 2011 burgemeester van Andijk (samen met andere gemeenten opgegaan in een nieuwe gemeente Medemblik), of de bibliotheek straks, als de gemeenten akkoord gaan, een kwartiermaker kan leveren, antwoordt zij dat ze hoopt op de komst van een kwartiermaker die gaat werken vanuit de visie zoals de bibliotheek die nu heeft neergelegd. Zij zegt het op een informatieavond voor gemeenteraadsleden geformuleerd te hebben als: ‘Geef het bestuur van de Westfriese Bibliotheken voor een halfjaar externe ondersteuning door een kwartiermaker de opdracht te geven een Westfries Cultureel Netwerk op te zetten dat op 1 januari 2020 de regio de gewenste brede en aantrekkelijke culturele uitstraling geeft.’ Ze legt uit dat vanuit het uitvoeringsplan WCN de kwartiermaker meteen ook beoogd directeur voor een nieuwe organisatie is die na de periode van kwartier maken het WCN en daarmee een groot deel van het bibliotheekwerk overneemt. Iemand die ook een sociaal plan en een nieuw personeelsplan opstelt, mensen ontslaat en werkt vanuit de bibliotheekbegroting. Streumer: 'Dan is het niet meer een omslag maken naar een leuke culturele samenwerking, maar wordt het een afbouw van de bibliotheek. De bibliotheek zou graag de centrale positie in het netwerk innemen en komen tot een horizontale samenwerking met de culturele partners.’
Streumer zegt verder dat de bibliotheek te maken had met veel bezuinigingen, met name van Medemblik en Koggenland, en dat Medemblik in beroep is gegaan bij de Raad van State. Een uitspraak wordt in augustus verwacht. In 2012 subsidieerde Medemblik nog ruim 1.025.000 euro. De gemeente wil gefaseerd terug naar ca. 575.000 euro (2019). Als de Raad van State de gemeente gelijk geeft, kan een nu voor 2017 geplande bezuiniging nog in 2016 plaatsvinden in plaats van een jaar later.
Streumer denkt dat het WCN-plan alleen kan doorgaan als alle gemeenten ermee instemmen. Haar ervaring is dat West-Friese gemeenten toch vaak vooral voor zichzelf kiezen en dat zo’n WCN alleen gaat werken als het nuchter wordt ingevuld, met oog voor de concrete activiteiten van de betrokken organisaties. Dat zijn in eerste instantie de bibliotheek en de muziekscholen.

Meer informatie
Voor meer informatie zie agenda en stukken gemeenteraadsvergadering 5 juli 2016 Enkhuizen (onder punt 11B) en een bespreeknotitie De bibliotheek en WCN (pdf) voor een 'themaraadsvergadering' van Medemblik op 4 juli 2016 (te vinden onder punt 12c van een presidiumvergadering op 30 mei). De vergadering van 4 juli leidde tot raadsvragen (pdf).
Verder de agenda en stukken van de commissie Samenleving op 21 juni 2016 in Stede Broec (punt 8) en soortgelijke documenten voor de raadsvergadering van 27 juni in Drechterland, waarin onder punt 1 vermeld is dat het voorstel van de agenda is afgevoerd.