Na haar verbale jongleeract - 'van origine ben ik futuroloog maar daar zit geen brood in' - liet Aerden de bibliothecarissen in de zaal tien seconden lang in de ogen van hun buurman of buurvrouw kijken. Achterliggende gedachte bij deze inderdaad wel heel sterk aan de roaring sixties herinnerende exercitie: 'Ik wil graag een onderzoeksresultaat met u delen. Het gemiddelde echtpaar kijkt elkaar per dag niet langer dan acht seconden in de ogen, dus u hebt nu al een intiemere band met uw collega opgebouwd dan met uw eigen man of vrouw. Hou die lijn vast gedurende dit congres.'
Waarna het de beurt was aan dagvoorzitter Thomas van Dalen om een meer pragmatische toon aan te slaan: 'We komen hier in een bijzondere tijd bij elkaar. Er is veel gaande. Er wordt bezuinigd, er wordt geïnnoveerd, er worden nieuwe wegen ingeslagen. Een perfecte tijd voor een congres als dit,' aldus de presentator die trots meldde dat het door SIOB, VOB en BNL georganiseerde congres dit jaar 715 deelnemers trok (welgeteld 49 meer dan tijdens de ouverture in Maastricht).
Landelijke digitale bibliotheek
Dat record aantal deelnemers kon niet verhinderen dat staatssecretaris Halbe Zijlstra, die daags ervoor zijn langverwachte
brief over de digitale bibliotheek naar de Kamer had verzonden, door diezelfde Kamer werd ontboden voor een debat over de vaste boekenprijs en derhalve verstek moest laten gaan in Groningen. Zijn vervanger was de hoogste 'bibliotheekambtenaar', Judith van Kranendonk, directeur-generaal Cultuur & Media bij OCW, die de zaal voorhield: 'De afgelopen decennia is er qua informatiegebruik meer veranderd dan in alle eeuwen daarvoor. Dat vergt passende maatregelen. De huidige "bibliotheekwet" gaat volledig uit van de fysieke bibliotheek, maar de opmars van de digitale bibliotheek vraagt om aanpassing. De komende wetswijziging gaat ervan uit dat de fysieke en de digitale bibliotheek in onderlinge samenhang even belangrijk zijn. Op die manier kunnen bibliotheken zichzelf opnieuw en beter op de kaart zetten. Dat is van belang omdat de bibliotheek een cruciale waarde vertegenwoordigt voor de democratische samenleving. Om de digitale bibliotheek gestalte te geven, zijn er veel initiatieven genomen, maar helaas gebeurde dat zonder de benodigde samenhang. Er is veel versnippering ontstaan. Het publiek wordt onvoldoende bediend. Karel Berkhout sprak dienaangaande in zijn
NRC-artikel van "Het Digitale Drama". Pijnlijke, maar ware woorden. Willen we in die situatie verandering brengen, dan is het zaak de realisatie van de digitale bibliotheek centraal op te pakken. De fysieke bibliotheek blijft een lokale verantwoordelijkheid, de digitale bibliotheek wordt een landelijke aangelegenheid. Het kabinet zet in op één landelijke digitale infrastructuur en trekt daar twintig miljoen per jaar voor uit. Zo creëren we de voorwaarden om te komen tot een volwaardige digitale bibliotheek. Voor de vulling, de content moeten de bibliotheken echter zelf zorgen. De landelijke digitale collectie dient te komen uit het budget van het gemeentefonds. In tegenstelling tot bij de fysieke bibliotheek ziet het kabinet bij de digitale bibliotheek geen rol weggelegd voor de provincies. Dit alles wil niet zeggen dat de fysieke bibliotheek aan betekenis inboet. Mensen blijven behoefte hebben om elkaar in de ogen te kijken en dat kan in de bibliotheek.'
Greep uit Gemeentefonds
De Groningse wethouder Ton Schroor (D66) onderschreef die visie: 'Waar veel andere gemeentes bezuinigen, investeren wij in Groningen in kunst en cultuur. En in de bibliotheek. Beeld, geluid, literatuur, performance, debat, alles komt samen in het icoon dat wij in deze stad bouwen. Het Forum wordt nog mooier dan de bibliotheek van Amsterdam, dat durf ik gerust te stellen. Ik zie het Forum als venster op de wereld, als antwoord op de vraag van de moderne cultuurtoerist.' Minder enthousiast was Schroor over de door Van Kranendonk aangekondigde greep uit het Gemeentefonds om de digitale bibliotheek van content te voorzien: 'In de stad Groningen subsidiëren we de bibliotheek met zes miljoen per jaar. Hoe afhankelijk worden wij straks van gemeentes die wel bezuinigen? Zeker als de rol van de provincie afneemt, want wij zijn wel onderdeel van een netwerk. Dat kan een regelrecht dilemma worden. Als investeerder heb ik er geen zin in de dupe te worden van bezuinigingen elders.' Het kwam hem op een warm applaus uit de zaal te staan.
Innovatieprijs
Aan het eind van de eerste congresdag ging de Innovatieprijs 2011 naar het poject
De Verhalencoach van Biblioservice Gelderland. De Gelderse delegatie legde daarmee beslag op een geldprijs van 65.000 euro en werd tevens de laatste winnaar van deze sinds 2002 uitgereikte onderscheiding. Voorzitter Frans Meijer erkende namens de jury, die verder bestond uit Maarten Asscher, Abdelkader Benali, Medy van der Laan, Bert van Meggelen en ambtelijk secretaris Inge van Asperen, dat het een
close finish was geweest. De andere genomineerden waren: de
Digitale canon van laaggeletterden (OBA), de
Flitsbibliotheek (Bibliotheek West-Achterhoek),
Literatuur Kijkwijzer voor het vak CKV (Bibliotheek Venlo) en
Reliable Data (Bibliotheek Midden-Brabant). Tijdens het juryberaad na de pitch van de vijf kandidaten die zich elk een kwartier lang mochten presenteren, vroeg dagvoorzitter Thomas van Dalen de zaal naar hun voorkeur. Die bleek in meerderheid uit te gaan naar
Reliable Data. De Man-bijt-hondachtige presentatie vol zelfspot van de Tilburgse kandidaten zal daar niet vreemd aan zijn geweest, want wie een zaal vol bibliothecarissen na een intensieve congresdag aan het schateren weet te krijgen, verdient misschien niet de Innovatieprijs maar dan toch op z'n minst de Humor Award.
Tekst: Eimer Wieldraaijer
Foto Martinitoren: Flickr, vtveen