De leden aanvaardden met algemene stemmen en met instemming van het bestuur twee moties. Ze gaan allebei over de rol die de VOB gespeeld heeft bij de totstandkoming van van
over de uitname van gelden uit het Gemeentefonds ten behoeve van digitale content. Het onderwerp stond als mededeling op de agenda, maar voorzitter Erik Jurgens vertelde dat het bestuur besloten had het punt als bespreekpunt op te voeren, o.a. gezien brieven van leden aan het bestuur waarin ongenoegen en onvrede is uitgesproken. Het ging over zowel de procedure die het bestuur gevolgd heeft als de inhoud van het besluit om in te stemmen, zoals dat verwoord is in in een
De motie die het eerst behandeld werd was van Ton van Vlimmeren (Bibliotheek Utrecht), mede namens zijn collega’s van de bibliotheken in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag, samen de 'G4' vormend.
De tweede motie was van Frans Bergfeld (Bibliotheek Waterland),mede namens zijn collega’s van de Samenwerkende bibliotheken Heiloo en Langedijk, Voorschoten-Wassenaar, West-Friesland Oost, WEB (is ook in West-Friesland – wk) en de Bieb voor de Zaanstreek.
Winkel moet open
Van Vlimmeren zei in z’n toelichting dat volgens de G4 het onderhandelingsspel langs een route is verlopen waar zij niet altijd blij mee waren, maar dat het nu van belang is als branche eenheid te laten zien en dat de aanpak moet gebeuren zoals de motie aangeeft. Doel moet zijn de winkel bij de uitgevers open te krijgen.
Desgevraagd zei Van Vlimmeren als toelichting op het derde aandachtsstreepje dat er geen uitname uit het Gemeentefonds moet zijn als er niets te kopen valt. Jurgens verklaarde ook dat het idiotie zou zijn gelden aan het Gemeentefonds te onttrekken als die niet kunnen worden besteed.
Bergfeld meldde als toelichting op zijn motie zich door het bestuur niet voldoende meegenomen te hebben gevoeld in het proces, los van de vraag of het bestuur formeel gezien mandaat had om zonder ledenraadpleging een besluit te nemen. Verder zei hij dat de leden het op veel punten onderling niet eens zijn, maar juist wel over het feit dat ze allemaal e-books aan klanten willen leveren zodra het kan, en daar ook geld voor over hebben.
Achtergrondcontext
Jurgens schetste de achtergrondcontext. OCW wilde het VOB-commentaar op
de conceptbrief aan de Tweede Kamer. Dat leidde tot gesprekken tussen het bureau en ambtenaren en het resultaat daarvan kwam in het bestuur. Het bleek een kwestie te zijn van een standpunt innemen of je bent er niet meer bij. Het kon niet op z’n elf-en-dertigst, zoals vroeger in Friesland (met elf steden en dertig grietenijen). 'De staatssecretaris is niet van ons afhankelijk, hij kan gewoon doorgaan. Als voorzitter heb ik het gevoel gehad: als er nu geen leiding is, hoeft het niet meer. Tot die conclusie kwam ook het bestuur. Het heeft geleid tot de in de brief genoemde voorwaarden en daar is overeenstemming over met OCW.'
Adriaan van Geest (Bibliotheek Haarlemmermeer) wees er op dat het tegenwoordig niet meer op z’n elf-en-dertigst hoeft, want we hebben digitale middelen. Er waren tal van mogelijkheden geweest om de leden snel te raadplegen. Inhoudelijk zei Van Geest dat het probleem is dat conservatieve uitgevers bang zijn voor hun bestaande verdienmodel en dat hij grote zorgen heeft over uitspraken dat uitgevers zelf e-books 'tijdelijk beschikbaar willen stellen'. Daar moeten we ons volgens hem tegen verweren.
Theo Peeters van Theek 5 was het eens met Van Geest dat het bestuur de leden makkelijk om inbreng had kunnen vragen. Het bestuur had kunnen meenemen dat afspraken tussen OCW, VNG en IPO (zoals het Koepelconvenant of het Bibliotheekcharter) door lokale overheden in gesprekken met bibliotheken heel anders worden geïnterpreteerd dan op landelijk niveau. 'In het verleden hebt u de leden wel voor kleinere zaken bij elkaar geroepen.'
Lastige tijden
Bestuurslid Chris Wiersma gaf namens het bestuur toelichting op de inhoud. Hij verklaarde de houding van uitgevers wel te begrijpen, het zijn voor iedereen door de combinatie van bezuinigingen en een op stoom komend internet lastige tijden (maar het is tegelijk ook een heel interessante tijd). Hij wees erop dat OCW echt meent dat bibliotheken met € 3,2 miljoen (de bestaande € 0,20 per inwoner) geen betekenisvolle deal met uitgevers kunnen maken. Chris zei ook dat als de VOB niet had ingestemd, het Rijk wellicht de bijdrage voor infrastructuur had opgegeven en daarmee het bibliotheekwerk. Hij vond ook dat instemmen met een uitname uit Gemeentefonds voor de VNG een heel bijzonder stap is die vrijwel nooit gezet wordt. Dat wijst er op dat ook de VNG overtuigd is van de noodzaak van deze stap.
Lotte Sluyser (Bibliotheek Haarlem en ook lid van de inkoopcommissie) zei deze ochtend gehoord hebben dat de bibliotheken best geld willen besteden aan e-books. En er ligt zelfs nog geld bij de inkoopcommissie dat niet besteed kan worden. Ze vond het raar dat OCW dan toch denkt dat de bibliotheken niet willen. Ze wees op de noodzaak eenheid uit te stralen.
Frans Bergfeld was het met Lotte eens dat wat we doen aan e-books in verhouding moet staan tot de vraag. Eén euro per inwoner is bij hem de helft van het collectiebudget, maar dat staat niet in relatie tot wat klanten vragen van zijn bibliotheek.
Positie verdedigen
Jurgens stelde vast dat belangrijk is dat de vier voorwaarden van de VOB aanvaard zijn en dat de leden blij zouden zijn geweest als zoiets bij CAO-onderhandelingen aan de orde was geweest. Hij voegde daaraan toe dat de openbare bibliotheken niet eerder hun positie zó hebben moeten verdedigen als de laatste jaren.
Marianne Bakker (Bibliotheek Rivierenland) wees erop dat afspraken tussen OCW en de VNG, zoals in het Bibliotheekcharter, voor gemeenten niets voorstellen. Inwoners van gemeenten die niets meer bijdragen, zoals Buren, kunnen straks toch gewoon gebruikmaken van de digitale bibliotheek. Chris Wiersma vond de koppeling van de raadpleging van de digitale content aan het bibliotheeklidmaatschap een belangrijk punt, daar moet een vorm voor gevonden worden. Jurgens zei dat afgesproken is niet meer over 'de landelijke digitale bibliotheek' te praten. Het gaat om een centrale regeling voor iets dat lokaal gebeurt. Ap de Vries, directeur VOB, wees erop dat OCW ervan uit gaat dat bibliotheken het bedrag dat ontrokken wordt aan het Gemeentefonds niet meer zelf hoeven bij te dragen aan content. Hij had OCW gevraagd de voorwaarden te bevestigen en de toezegging gekregen dat dit zal gebeuren.
Fysiek zwaar onder druk
Marijke van der Hoff (Zuid-Holland Zuidoost) vroeg hoe ze kan voorkomen dat er gemeenten zijn die denken voor een heel laag bedrag per inwoner een bibliotheek te kunnen hebben. Wiersma zei dat het altijd al moeilijk is om twee soorten media (fysiek en digitaal) te moeten onderhouden, helemaal in een tijd van economische crisis. Maar met alleen blijven inzetten op fysieke media redden we het niet. Wethouders die moeten bezuinigen zoeken de argumenten er wel bij en één daarvan is dat inzetten op digitale media kosten zal besparen. Door daar inderdaad nu aan mee te doen (zonder duidelijk zicht op vraag en aanbod), laten bibliotheken zien grote risico’s niet te schuwen. Marijke van der Hoff vond dat steviger voor het voetlicht moet komen dat de fysieke bibliotheek zwaar onder druk staat. Jurgens meldde dat ook de staatssecretaris vindt dat toegang tot digitale contant via de lokale bibliotheek moet. Maar gemeenten zijn niet de gesprekspartner van de VOB. Volgens hem is de invloed van de VNG op gemeenten nog kleiner dan de invloed van de VOB op haar leden.
Hij vertelde vervolgens (per motie) dat het bestuur de punten uit de moties kan onderschrijven, waarna ze unaniem werden aangenomen.
Omslag blijft € 0,20
De leden stemden in met de voorstellen van het bestuur bij
de overige agendapunten (pdf). Het omslagbedrag voor digitale content blijft, conform het bestuursvoorstel, in 2012 op € 0,20 per inwoner. Het budget bevat nog voldoende ruimte om het echte bedrag (dat inmiddels € 0,27 per inwoner is) in 2012 te kunnen betalen, zo meldde Hans van Velzen, voorzitter van de Inkoopcommissie. Ingaand 2013 vervalt het omslagstelsel (ervan uitgaande dat de uitname uit het Gemeentefonds, die in 2013 in zal gaan met een nog te bepalen bedrag, door zal gaan).
Nieuwe voorzitter
De leden gingen met algemene stemmen akkoord met het voorstel Kars Veling tot voorzitter te benoemen. Het afscheid van Erik Jurgens is op 26 januari 2012 ’s middags in de OBA.
PSO’s niet als collectief
Bij de mededeling over de voortgang van het nieuwe VOB-contributiestelsel zei Tineke van Ham (OBD en Biblioservice Gelderland) namens alle PSO’s dat de PSO’s niet meer als collectief (thans nog voor 10% van de totale contributie-inkomsten) behandeld willen worden, maar als individuele leden.
Geld leenrecht
Bij het punt leenrecht vroeg Theo Peeters of het mogelijk is eens na te gaan hoe de miljoenen die aan leenrecht geïnd zijn precies verdeeld zijn over de rechthebbenden. Hij heeft de indruk dat veel geld niet verdeeld is en dus nog in de kas van de Stichting Leenrecht moet zitten.
Tekst: Wim Keizer