Van kaartenbak via Integrated Library Systems (ILS) naar landelijke netwerken, clouds en
open source systemen. Traditionele, gesloten bibliotheeksystemen hebben in 20 jaar tijd een onstuimige ontwikkeling doorgemaakt. Zelfs de onlangs door de VOB gecertificeerde ILS-systemen zullen in de toekomst in rap tempo verdwijnen. Menig bibliotheek ziet door de bomen het bos niet meer en denkt wellicht wanhopig: waar moet ik heen met mijn bibliotheeksysteem? Bibliotheekhuis Limburg (BHL) pikte de signalen uit het veld op en organiseerde een miniconferentie, met als doel kennisdeling en inspiratie. Vijf sprekers brachten voor- en nadelen van hun systeem voor het voetlicht.
Stromende collecties
Henk Kuijpers van Huijsmans & Kuijpers Automatiseringsbureau (HKA), de ontwerper van Bicat en Educat en leverancier van de Limburgse bibliotheken, pleitte voor aansluiting bij PSO’s, verdergaande standaardisering en meer efficiëntie. Maatwerk aan afzonderlijke bibliotheken is niet meer mogelijk, we gaan toe naar stromende collecties die niet meer vast bij een vestiging horen. Op die manier kun je 24/7 service verlenen. Dit is niet vloeken in de kerk en ook geen nachtmerrie. Integendeel: er valt geld te verdienen op het gebied van webservices, portals en digitale content.
Open source
Annemieke Jurgens van Infomanagement ontwikkelde KOHA, een open source product dat is toegepast in de bibliotheek van Muziekcentrum Nederland (MCN). KOHA is vrij te downloaden van internet. Via
copy cataloging krijgen deelnemers bibliografische informatie en wisselt men programma’s uit. Het is vrij in gebruik, kopieerbaar, distribueerbaar, er zijn geen licentiekosten en ook geen externe leveranciers (dat is KOHA). Het is een systeem dat gedeeld wordt met andere gebruikers. Het bevordert een open IT-omgeving en communicatie. Aan de vrijheden zitten echter ook verplichtingen vast, zoals het deelnemen aan communities en bijeenkomsten, delen van programmatuur en updaten. De voordelen zijn: lage ontwikkelkosten, altijd up-to-date, profiteren van collega’s en hoe meer gebruikers, des te lager de kosten. Er is wel iemand nodig om het systeem te beheren en in te richten. Naast MCN maken al meer bibliotheken gebruik van KOHA, zoals de bibliotheek van het Rijksmuseum.
The cloud
Erik van Lubeek spreekt over OCLC, dat diensten levert aan en onderzoek uitvoert voor bibliotheken. OCLC werkt samen met Bibliotheek.nl (BNL) en opereert op basis van Worldshare. Een structuur op wereldschaal die regelt dat een titelbeschrijving één keer wordt gemaakt. Het is een systeem waarbij alle gegevens op afstand,
in the cloud, worden bewaard en niet meer op de eigen pc of harde schrijf. OCLC opereert vanuit de Verenigde Staten en heeft wereldwijd 200 vestigingen. Er zijn 70.000 leden, vooral veel universiteitsbibliotheken. Het doel van OCLC is niet de gebruiker naar het systeem of naar de bibliotheek halen, maar de klant bereiken daar waar hij of zij zich bevindt, zoals gebruikers bibliotheekdiensten leveren die ze nodig hebben tijdens hun gebruikelijke werkprocessen. Van Lubeek ziet in de toekomst collecties in loodsen, los van een fysieke bibliotheek. De klant wordt bediend via
managing down prints.
NBC
Diederik van Leeuwen, directeur van Bibliotheek.nl (BNL), vertelt over de collectieve infrastructuur in de vorm van de Nationale Bibliotheek Catalogus (NBC). Critici vinden de NBC overbodig, maar BNL vindt de fysieke ontsluiting nodig omdat de titelcollectie van de bibliotheken nog niet digitaal is. De NBC kan eind 2012 het grootste deel van de Aquabrowser vervangen. Ook BNL streeft naar opschaling en standaardisering. Dit heeft gevolgen voor catalogisering, webpresentatie, gezamenlijke inkoop en integraal klantbeeld. Lokaal maatwerk en ICT zijn geen taken van BNL.
Inventarisatie
Wat leverde deze bijeenkomst op voor de gemiddelde toehoorder? Na het bombardement van technische informatie en vakjargon was één ding duidelijk: het traditionele ILS is dood en er zijn diverse mogelijkheden om dat op te vangen. Verdergaande standaardisering en meer efficiëntie zijn onvermijdelijk. Versnippering is het grootste struikelblok. Open source-systemen lijken de toekomst te hebben, maar het koppelen en beheren van gegevens is arbeidsintensief. Een goede systeembeheerder is noodzakelijk. Alles
in the cloud dan maar?
Er werden deze middag geen oplossingen geboden, het symposium was een inventarisatie van mogelijkheden. De ontwikkelingen op het gebied van bibliotheeksystemen zijn niet verder te overzien dan 3 tot 4 jaar, wat er daarna gebeurt, konden ook de aanwezige specialisten niet voorspellen.
Het was de bedoeling dat de deelnemers na de pauze in een drietal werkgroepen zouden discussiëren. Helaas verviel dit onderdeel vanwege het hoge deelnemersaantal. Het afsluitende forum viel een beetje in het water door het uitblijven van vragen en discussie. Zo bleef het een onderonsje van specialisten.
Tekst: Annemiek Buijs
Foto's: Marc Bogman
Informatie:
www.koha.org
www.oclc.org
http://di2lib.blogspot.nl/
De presentaties zijn te vinden op:
www.bibliotheekhuislimburg.nl