Vanuit het hele land is men naar Utrecht gekomen voor de
'Dag van de laaggeletterdheid', het jaarlijks congres in het teken van de naar schatting anderhalf miljoen mensen in Nederland die moeite hebben met lezen en schrijven - of het helemaal niet kunnen. Het initiatief voor de dag is in handen van een aantal provinciale serviceorganisaties: BISC, Bibliotheekhuis Limburg, Biblioservice Gelderland, Servicecentrum Flevolandse bibliotheken, Bibliotheekservice Fryslan, Brabantse NetwerkBibliotheek, OBD en ProBiblio, die ook organisator is. Dagvoorzitter is ProBiblio-directeur Anne Rube.
De eerste spreker is Merel Heimens Visser, directeur van Stichting Lezen en Schrijven. Haar boodschap aan de volle zaal: ‘Probeer een centraal punt te zijn en trek zo veel mogelijk initiatieven naar je toe’. Met het project
Taal voor het leven (PDF) presenteert de stichting
een nieuwe aanpak tegen laaggeletterdheid, waarbij bijvoorbeeld met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties contacten gelegd worden. De kern wordt gevormd door samenwerking, drukt ze de aanwezigen op het hart. ‘Pak je rol als schakel. Maak van alle parels een schakelketting.’
Massa maken
Een pasklaar antwoord op de vraag hoe je die verbindende rol precies oppakt en de doelgroep bereikt, is er niet, maar een gangbare methode is om een wervingscampagne te combineren met het inzetten van oud-laaggeletterden als ambassadeurs in de regio. In principe zijn de anderhalf miljoen personen waar het om draait, ondanks hun achterstand, of juist daarom, heel welkom in de bibliotheek. ‘Ik geloof vooral in de haarvaten van de samenleving’, stelt Jos Debeij, directeur van de bibliotheek in Deventer, in zijn workshop aansluitend op het betoog van Heimens Visser. ‘Massa maken’, noemt hij het voornemen om via direct contact, een taaltestje bijvoorbeeld, deelnemers te werven voor lesprogramma's. Zijn in sneltreinvaart vertelde verhaal over 'Ondernemen met laaggeletterdheid', waarin hij aangeeft graag 'te dromen', brengt de toch al enthousiaste congresbezoekers direct in een actieve stemming. Debeij: ‘We willen over een hoge lat springen, niet de lat een beetje hoger leggen en eens kijken of dat lukt. Dan ga je heel anders handelen.’
 |
Jos Debeij
Workshops en trainingen
Ellie van der Meer bespreekt voor het onderdeel 'Programma's op de Taal-pc' met een groepje een lijst met aanbevelingen voor in de bibliotheek te gebruiken educatieve computerprogramma's en tips voor handige websites, zoals
oefenen.nl en
steffie.nl. ‘Een goedgevulde tas met wensen voor het land’, noemt Van der Meer het resultaat. Ida Klifman van de Bibliotheek Hardenberg kijkt in de lunchpauze voldaan terug op de workshop. ‘Ik heb nu een idee waar je als bibliotheek het beste naar kunt doorverwijzen als het gaat om oefenen met taal.’
Vervolgens staan de workshops 'Succeservaringen', 'Digitale ondersteuning', 'Kansen door samenwerking' en de nieuwe rol van de bibliotheek voor laaggeletterde en digibeet' op het programma. Ook starten Maria Sabel, Marianne Bos en Tineke Datema de training 'Laaggeletterdheid presenteren aan uw netwerk'. ‘Het gaat vooral om bewustwording’, zegt cursusleidster Bos als ze bij aanvang een aantal feiten rondom laaggeletterdheid presenteert. Het past bij de sfeer van zelfreflectie die de dag kenmerkt. Teksten zijn vaak gewoon te moeilijk, stelt de cursusleiding. ‘Een belastingformulier of wat voor lastig stuk dan ook kan een reactie oproepen van “gooi maar in mijn pet”, dat komt op alle niveaus voor’, weet domeinspecialist Sabel. Haar voorkeur gaat uit naar laagdrempeligheid. ‘Natuurlijk wil je succes hebben, maar ik geloof heel heilig in “het doen is al heel wat” en “geduld is een schone zaak”.’
Leesclub
Tot slot brengen deelnemers en cursusleiders plenair verslag uit. Daar zijn enkele speciale gasten bij aanwezig: leden van de Leesclub, mensen die zelf te kampen hebben met laaggeletterdheid. ‘Dat was de leukste workshop’, verzekert dagvoorzitter Rube even later. Een deelneemster staat op om iets te zeggen. Ze wordt voorgesteld als Riek en praat in langzame zinnen, waarin de afzonderlijke woorden snel klinken. ‘Je moet ook bij de ROC’s kijken, daar zit de echte laaggeletterdheid’, meldt ze. En dan vertelt ze vol trots over haar clubje en dat ze de
Da Vinci Code heeft gelezen. Heel serieus: ‘Bij de Leesclub heb ik liefde voor lezen gekregen. Door samen te lezen gaan boeken leven.’
Na afloop tonen de congresgangers zich tevreden. ‘Je hebt wel eens congressen waarop je al in de loop van de ochtend op je horloge kijkt’, lacht Ellie Wout, al tweeëntwintig jaar een van de ‘gezichten’ van de bibliotheek Gouda. ‘Dit was een goede dag en niet langdradig. Ik vond het heel zinvol, ook omdat het heel duidelijk op de praktijk gericht was.’
Tekst: Ilona Verhoeven
Zie verder
dit bericht over het project
Taal voor het leven en
het bericht over het in opdracht van het SIOB uitgevoerde onderzoek
De aanpak van laaggeletterdheid door openbare bibliotheken. Kansen en mogelijkheden voor de toekomst.
Zie ook
dit filmpje over de Canon van Laaggeletterden op Vimeo. (De Canon wordt een serie van 50 films van twee minuten waarin laaggeletterden hun eigen verhaal vertellen.)