De vraag is alleen of het een goede ontwikkeling is, want deze firma’s halen slechts de krenten uit de pap en slijten die goedkoop aan gemeentes. Bibliotheken zien zich daardoor bedreigd omdat hun cashcow wegvalt, waardoor de ontwikkeling van andere en duurdere vormen van dienstverlening in gevaar komt. Want de concurrentie ontwikkelt en verkoopt geen bibliotheekwerk 3.0, maar scheept zo’n gemeente eigenlijk af met een ouderwetse 0.3 versie. Maar door de schijnbare eenvoud ligt het verhaal echter makkelijk in het gehoor van onzekere gemeentes die alleen oog hebben voor bezuinigingen. Albert Einstein zei ooit: ‘Everything should be made as simple as possible. But not simpler’. Maar het gebeurt, het is niet verboden en het is aan ons om hier als volwassen sector mee om te gaan.

Voor mij is er echter nog iets anders aan de hand en dat heeft vooral te maken met het opereren van Questum. Want de directeur van deze firma, die mijns inziens een karikatuur maakt van toekomstgericht openbaar bibliotheekwerk, is tevens lid van de Raad voor Cultuur en vermeldt dat trots op zijn website. Is het gek als ik dan een beetje bezorgd word over het niveau en de kwaliteit van advisering in de Raad van Cultuur? Of over eventuele andere belangen die een rol kunnen spelen bij zo’n advies? Is dat niet in strijd met de ‘Richtlijn belangenverstrengeling’ (pdf)  van de Raad? 

Over adviezen gesproken: Questum heeft ook een raad van advies. Die is volgens mij bedoeld als een etalage van het bedrijf: een voornaam gezelschap van hooggeleerde (in dit geval) heren, dat het bedrijf statuur en aanzien moet geven. Opvallende aanwezige in dat rijtje is ‘onze’ eigen bibliotheekprofessor Frank Huysmans. Die laatste functie wordt uiteraard ook prominent vermeld op de website van Questum. Maar wordt het hoogleraarschap van Frank Huysmans niet betaald door de overheid, met geld dat bestemd is voor de openbare bibliotheek? Van je vrienden moet je het maar hebben. 

Natuurlijk moeten we nu vooral werk maken van innovatieve, nieuwe vormen van bibliotheekwerk in plaats van alleen maar vast te houden aan de klassieke instituties. Maar men kiest niet voor de samenwerking om de openbare bibliotheekwereld te helpen om de weg te vinden in de 21e eeuw, maar gaat feitelijk de confrontatie aan met de sector. Erger nog: lokale bibliotheken worden in de rug aangevallen met een beroep op bevoorrechte posities binnen diezelfde sector. Ik vind dat allemaal niet zo sjiek en op zijn minst verwarrend. Het lijkt erop alsof er van twee walletjes gegeten wordt en er een ‘conflict of interest’ kan ontstaan. Ik denk dat niemand gebaat is bij deze situatie en roep de heren op om te kiezen: ofwel je opereert binnen het openbare bibliotheekwerk en respecteert de mores en de spelregels, ofwel je plaatst je erbuiten en doet afstand van je huidige functies in het reguliere openbare bibliotheekwerk. 

Tenslotte dit: in Informatie Professional nr. 3 van dit jaar schrijft Frank Huysmans een uitstekend artikel over ethische kwesties in het bibliotheekwerk. Ik raad iedereen aan om dat verhaal te lezen, want het gaat echt ergens over. Ethiek is (ik citeer nu gemakshalve Wikipedia) een tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning over het juiste handelen. Misschien is het een goed idee als de heren zich eens heel kritisch in die materie gaan verdiepen.

Rob Bruijnzeels